Li Herêma Kurdistana Federe di 20'ê cotmehê de dê hilbijartinên parlamentoyê pêk werin. Di hilbijartina ku bê lidar xistin de, dê 2 mîlyon û 899 hezar hilbijêr biçin ser sindoqan û raya xwe bikarbînin. Ji bo hilbijartinên ku jê re kêm wext ma ne partiyên siyasî li qadan bi mîtîngan û xebatan propagandayên xwe didomînin. YNK, PDK, Tevgera Goran, Partiya Demokrat a Kurdistan, Tevgera Îslamî ya Kurdistan, Yekitiya Îslamê ya Kurdistan, Civakiya Edaletê ya Kurdistan (Komel), Tevgera Nifşên nû (Newaya Nû), Eniya Gel, Tevgera Helwest, Lîjneya Serdem û Tevgera Tekiliyên Îslamê ya Kurdistan wê bikevin hilbijartinê. Ji bo hilbijartinê du partî derdikevin pêş, yek ji wan YNK ye û ya din jî PDK ye. Encama hilbijartinên ku tên mereq kirin dê li herêmê guherînên mezin jî bi xwe re bîne û di heman demê de bandorê li ser Rojhilata Navîn jî bike.  

 

Rojnameger Azîz Koyluoglû yê ku geşedanên li Herêma Kurdistana Federe diqewimin dişopîne rewşa herêmê û bandora encamên hilbijartinê ya li ser herêmê ji Ajansa me ya Mezopotamyayê (MA) re nirxand.

 

'HILBIJARTIN 4 CARAN TALOQ KIRIN'

 

Koyluoglû, bi lêv kir ku hilbijartinên ku divê du sal beriya niha  bihatana kirin, ji ber pirsgirêkên navxweyî û destwerdana dewletên herêmê, 4 caran hatin paşxistin û got ku di encama hilbijartinan de hem dê di warê îdarî û hem jî di warê siyasî guherînên mezin pêk werin. Koylûoglû da xuyakirin ku dê hilbijartin di navbera PDK’ê û YNK'ê de bên kirin û wiha axivî: “Di sala 1992’yan de li herêmê parlamento hat avakirin û parlamento heta sala 1994’an berdewam kir. Di sala 1994'an de bi şerê navxweyî yê herêmê, herem bû du beş. Ji ber vê yekê herêmek ji aliyê PDK’ê ve û ya din jî ji aliyê YNK’ê ve tê birêvebirin. Hewldanên ku li herême yekitiyê ava bikin jî encam negirtin. Ji ber vê yekê ev 2 sal in ku ji ber pirsgirêkên navxweyî û êrişên Tirkiyê yên dagirkeriyê hilbijartin tên taloq kirin. Îran jî ji bo li herêmê bi hêztir bibe siyasetek dimeşand. Ji ber wê jî nedixwest hilbijartin pêk werin. Ji ber wê jî hilbijartin di nava 2 salan de 4 caran hat paşxistin.”

 

'HIKUMET DI SERDEMA HERÎ XERAB DE DERBAS DIBE'

 

Koyluoglû yê dest nîşan kir ku herêm di nav qeyrana aborî, siyasî û civakî de ye, anî ziman ku gel PDK’ê ji qeyranan berpirsyar dibîne û wiha got: “Herêma Kurdistanê ya Federe di serdema hikûmeta Mesrûr Barzanî de di serdema herî xirab de derbas dibe. Di dema hikûmetên ku ji sala 1992'yan ve hatin avakirin de jî pirsgirêk derketin, lê di dema Mesrûr de pirsgirêk hîn kûrtir bûn. Têkiliyên bi Iraqê re xirab bûn. Di serdema Mesrûr Barzanî de ev rewş li Herêma Kurdistanê bû sedema krîzên giran. Di warê siyasî, leşkerî û aborî de krîzên giran derketin. Bi hezaran kes koçber bûn. Pirsgirêkên aborî yên li Herêma Kurdistana Federe ji ber vê yekê nayên çareserkirin.”

 

'GEFAN LI YNK'Ê DIXWIN'

 

Koyluoglû anî ziman ku Tirkiyeyê herêmeke berfireh dagir kiriye û wiha pê dê çû: "Jixwe piştî referandûmê di sala 2017'an de ji sedî 51'ê Herêma Kurdistanê ket bin kontrola Iraqê. Dewleta tirk hem ji aliyê leşkerî ve dagir dike, hem jî bandorê li ser hilbijartinan dike. Piştî civîna ewlehiya netewî Tirkiyeyê biryar girt ku mudaxaleyî hilbijartinê bike. Tirkiye hewl dide ku PDK di hilbijartinan de têk neçe. Niha du îxtîmal hene, yek heke PDK di hilbijartinan de têk biçe Tirkiye wê êrişên xwe li herême berfireh bike û nakokiyên li herême kûrtir bike. Ji ber wê jî beriya hilbijartinan gefan li YNK'ê dixwe. Bi van gefan metirsiyekê li ser gelê herêmê çêdike û dibêje,'Heke hûn piştgiriya YNK'ê bikin em ê êrişên xwe berfireh bikin.' Bi vê yekê dixwazê bandorê li gelê herêmê bike.”

 

'YNK'E HEVÎ DIDE GEL'

 

Rojnameger Koyluoglû, da zanîn ku PDK ji bo berjewendiyên xwe yên siyasî civakê dikişîne nava krîzên giran. Koyluoglu daxuyand ku li herêmê pirsgirêkeke cidî ya koçberiyê heye û wiha dirêjî da axaftina xwe: "PDK ji sala 1992'yan vir ve li herêmê desthilat e. Ji ber vê yekê PDK berpirsiyara hemû krîzên li herêmê ye. Heke her roj mirov bên qetilkirin, heke bombe li ser sîvîlan bên barandin, ciwan koçber bibin, krîza aborî kûrtir bibe ew encama siyaseta PDK’ê ya ku ji sala 1992’yan û vir ve bûye sedema şerê navxweyî yê herêmê. Xwe radestî dewleta tirk kirin û herêm ji dagirkeriyê re vekirin. Gel li hemberî vê mijarê pir bi bertek e, lê mixabin alternatîfek ji PDK'ê re nabîne ku hemberî siyaseta PDK'ê helwesteke cidî nîşan bidin.”

 

'PDK DÊ DENGÊ MIRIYAN JÎ BIKAR BÎNE' 

 

Koyluoglû da zanîn ku YNK bi helwesta xwe ya li hemberî xiyanetê bi peyamên ku li qadên mîtîngê dide, di gel de hêviyek çêkiriye û ev tişt anî ziman: “YNK li herêmê propagandayên baş dike. Bi taybet Bafil Talebanî di mîtîngan de helwest nîşan da. Ev helwesta wî tevî hemû kêmasiyan, dilê gelê herêmê rehet kir, bi taybetî helwesta wî ya li hember krîza aborî û helwesta wî ya li dijî dagirkeriyê di nava gel de hêviyek ava kir. Di heman demê de rexnedayin jî da. Bi rastî jî divê YNK xwerexnedayîna xwe bide. Ji ber ku YNK ji sala 2005’an ve siyaseta PDK'ê rewa dike. Ji ber vê yekê jî herî zêde pêwîstiya YNK'ê bi xwerexnedayînê heye. Gelê herêmê naçin ser sindoqan, ji ber ku ew li dijî siyaseta PDK'ê ne. Hin agahî hene ku dibêjin ku PDK dê dengê miriyan jî bikar bîne. Yanî heta niha bi derew û sextekariyan bûn desthilat. Divê YNK li dijî vê yekê mirovan razî bike ku biçin ser sindoqan. Gelê herêmê li dijî dagirkeriyê ye, li dijî pirsgirêkên siyasî yên bi Iraqê re ye, lewma jî li dijî siyaseta PDK’ê ye. YNK’ê bi siyaseta xwe ya li dijî vê di nava gel de atmosferek çêkir. Heke berdewam bike, dibe ku beşdariya li ser sindoqan zêde bike.”

 

ENCAMÊN HILBIJARTINÊ DÊ SIYASETA HERÊMÊ DIYAR BIKE'

 

Koyluoglû da zanîn ku li herêmên di bin kontrola PDK'ê de xebatên hilbijartinê yên partiyên din tên astengkirin û ji ber tirsa ku PDK di nava gel de çêkiriye wê bandoreke neyînî li hilbijartinan bike. Koyluoglû bal kişand ku gelek namzet û partî beşdarî hilbijartinan bûn û got: “Hezar û 191 namzet dê bikevin hilbijartinê. Helbet li gorî herêmê ev hejmar gelek zêde ye. Ji bo meclisê sed kes dê bên hilbijartin. Ew jî tê wê wateyê ku 10 qat zêdetir namzet hene. Gelek namzet û partî dikevin hilbijartinê ew jî politikaya PDK'ê yê û bi vê yekê dixwazê dengen YNK'ê kêm bike. Bi taybetî jî li Silemaniyê.”

 

Koyluoglû, anî ziman ku di navbera hilbijartinên 20'ê cotmehê û hilbijartinên berê da cudahiyên cidî hene û wiha domand: “Hilbijartin dê di navbera xeta welatparêzî û xiyanetê de bê kirin.” Koyluoglû bi lêv kir ku encamên hilbijartinan dê siyaseta pêşeroja Herêma Kurdistana Federe diyar bike û axaftina xwe wiha bi dawî kir: “Gelê herêmê dê li dijî dagirkerî û xiyanetê çi helwestê nîşan bide, dê di van hilbijartinan de diyar bibe. Li herêmê du xet hene. Yek jê guhertin tevî hemû rexneyan jî YNK ye ku weke welatparêzekî, kurd û Kurdistanê derdikeve pêş, li aliyê din jî PDK ku bi kevneperestî, hevkariya bi dagirkeran re, bi eşîretî û xiyaneta xwe derdikeve pêş. Gel wê kê hilbijerê? Dê xiyanet an welatparêziyê wê di hilbijartinan de diyar bibe.”

 

MA / Mahmût Altintaş