‘Bi xespkirina mafê tedawiyê re li girtîgehan stratejiya kuştinê di meriyetê de ye'

  • rojane
  • 10:12 22 Gulan 2025
  • |
img
ENQERE - Wekîla DEM Partiyê Newroz Uysal Aslan diyar kir ku girtîgeh veguherîne qadên qutbûna ji jiyanê û got: “Li girtîgehan, rejîmeke mirinê ya bêdeng hatiye avakirin. Ev ne tenê terkexemî ye, di heman demê de stratejiyeke kuştinê ye ku bi rêya xespkirina mafê tedawiyê tê kirin.”
 
Binpêkirinên mafan ên li girtîgehan berdewam in. Astengkirina tedawiya girtiyên nexweş û taloqkirina tehliyeyan, yek ji binpêkirinên sereke ne. Wekîla Partiya Wekhevî û Demokrasiyê ya Gelan (DEM Partî) a Şirnexê Newroz Uysal Aslan di 1’ê Mijdara 2024’an de pêşnûmepirsek da Serokatiya Meclisê û xwest ku hejmara girtiyên siyasî û edlî yên di navbera 24’ê Tîrmeha 2023’yan û 2024’an de jiyana xwe ji dest dane were aşkerakirin. Wezareta Dadê jî di 13’ê Adarê de bersiva pêşnûmepirsê da û got ku ji 24’ê Tîrmeha 2023’yan heta 20’ê Kanûna 2024’an hezar û 26 girtiyên edlî û siyasî jiyana xwe ji dest dane. 
 
Newroz Uysal Aslan, têkildarî daneyên wezaretê û binpêkirinên mafan ên li girtîgehan axivî. Newroz Uysal Aslan, diyar kir ku mirinên li girtîgehan êdî ne bûyerên munferît in lê veguheriye rewşeke sîstetamîk û got: “Ev rewş, nîşan dide ku girtîgeh ne tenê cihên bêparhiştina ji azadiyê ye, her wiha veguherîne qadên qutkirina ji jiyanê.” 
 
POLÎTÎKAYA TECRÎDÊ 
 
Newroz Uysal Aslan, destnîşan kir ku divê rewşa heyî ne bi îxmalên şexsî yan jî qelsiya îdareyê were nirxandin û ev tişt anî ziman: “Ev yek kêm dimîne. Sedema vê ew e ku îktîdarê polîtîkaya girtîgehan li ser bingeha tecrîd û îzolasyonê ava kiriye. Mafên girtiyan, weke lûtfekê yan jî weke amûra teslîmgirtinê tên bikaranîn. Vê yekê jî girtîgeh veguherandiye cihên ji mirovahiyê dûr, sar û ji mekanîzmaya venêrîn û disiplînê dûr. Ev nêzikatî, li rexekî mafê jiyana însanî ya girtiyan ji holê radike û teslîmgirtin û serîtewandinê li girtiyan ferz dike. Feraseta cihêkariyê dike, li girtîgehan ne jiyan, rejîmeke ku mirinê domdar dike afirandiye.” 
 
'NE QELSIYA RÊVEBERIYÊ YE, BI ZANEBÛN TUNE DIKIN’ 
 
Bi domdarî Newroz Uysal Aslan got ku girtîgeh li dijî girtiyên siyasî mîna laboratuara disiplînê tên bikaranîn û wiha pê de çû: “Bi vê yekê re îktîdar ne tenê bedenê, her wiha hafize, berxwedêrî û hêviyê jî dike hedef. Rewşa derdikeve holê ne qelsiyeke rêveberiyê ye; berevajî vê, encama stratejiyeke tunekirinê ya bi zanebûn, plankirî û îdeolojîk e.” 
 
Newroz Uysal Aslan, daxuyand ku mercên girtîgehan dibin sedem ku girtî nexweş bikevin û wiha dirêjî da axaftina xwe: “Mercên fîzîkî, zextên psîkolojîk, îzolasyon, nebûna hîjyenê û rewşa domdar a alozbûnê bi demê re girtiyan pir neyînî bandor dike. Lêbelê nexweş ketin tenê xeleka ewil a vê zincîrê ye. Gelek girtiyên nexweş nayên tedawîkirin û lewma nexweşiyên wan giran dibin. Yek ji sedemên sereke ya rê li ber zêdebûna mirinan vedike jî ev e. Sewqên girtiyên nexweş ên ji bo nexweşxaneyê bi keyfî tên astengkirin. Daxwaza wan a revîrê tê vehêlandin. Di dema muayeneyê de ferzkirina kelemçeyê û sepana lêgerîna nava dev a bi destê cendirmeyan tê ferzkirin, sepanên binpêkirina rûmeta mirovan e. Ev zext, bi taybet jî ji ber ku ji hêla girtiyên siyasî ve nayê qebûlkirin, mafê wan ê tedawiyê bi awayekî fiîlî ji holê tê rakirin. 
 
Binpêkirina mahremiyeta bijîşk-nexweş, revîrên ne bihîjyen, nedayina dermanan a di demê xwe de, peydanekirina xwarin û ava paqij, tedawiyê asteng dikin. Nabe ku temamiya van sepanan tenê weke ‘binpêkirin’ bên dîtin; ev, parçeyên terîceheke polîtîk a sîstematîk e. Li girtîgehan, rejîmeke mirinê ya bêdeng hatiye avakirin. Ev ne tenê terkexemî ye, di heman demê de stratejiyeke kuştinê ye ku bi rêya xespkirina mafê tedawiyê tê kirin.” 
 
Di berdewama axaftina xwe de Newroz Uysal Aslan da zanîn ku Fevzî Aslan ê li Girtîgeha Suluca ya Edeneyê tê ragirtin, di navbera 5’ê Tîrmeha 2024’an û 2’yê Gulana 2025’an de tam 18 caran xwestiye sewqî nexweşxaneyê were kirin lê tenê 3 caran hatiye şandin û 15 caran ji ber redkirina sepana lêgerîna nava dev nehatiye şandin. Newroz Uysal Aslan, got: “Ev yek, binpêkirina mafê jiyanê ye. Bi kurtasî, girtîgeh ne tenê cihê ragirtinê ne, her wiha cihên nexweşî lê tên afirandin, cihên tedawî lê tê astengkirin û bi aşkerayî kes lê dimirin in. Rejîmeke wiha ye. Heta ku em vê rewşê nebînin, em nikarin polîtîkaya tu girtîgehan, binpêkirinên mafên mirovan û rêjeyên mirian bi tendurist binirxînin.” 
 
LI SER MIRINÊN LI GIRTÎGEHAN LÊKOLÎN NAYÊ KIRIN 
 
Newroz Uysal Aslan, got ku îktîdar mirin û “mirinên biguman” ên li girtîgehan lêkolîn nake û hewl dide bi gotinên weke “mirina xwezayî”, “întîhar”, “krîza dil” û têgehên razber îfade bike û van dosyayan digire. Newroz Uysal Aslan, wiha domand: “Lê em dizanin ku gelek mirin, encama binpêkirinên sîstematîk û zanebûn in. Necezakirin li vir ne tenê encamek e; her wiha veguheriye rêbazekê. Weke ku hûn jî dizanin Abdulkadîr Kuday nexweşê ALS’ê ye; tevî serlêdanên ji bo tedawiyê, tevî rewşa wî giran bû û tevî me li ser raya giştî re ewqas parve kir jî ne tedawiyeke wî ya li gorî rûmeta mirovan hate krin ne jî ji bo tedawî bibe hate berdan. Der heqê Kutay de ku dema mirov behsa kîloya wî dike jî dixitime, gotin ‘ji bo civakê xetere ye.’ Gotin, ‘cezayê wî muebbeta girankirî ye lewma çi dibe bila bibe dê di tevahiya jiyana xwe de li hundir be.’ Anku li pêş çavên civakê mirineke bi demê re hatiye vehêlandin bi civakê dan temaşekirin.” 
 
'ER HEJMAREK DÊ BIBE MIKÛRHATINEKE ŞERM Û FIHÊTIYÊ’ 
 
Newroz Uysal Aslan, bi lêv kir ku wezaret daneyan vedişêre û ev tişt anî ziman: “Hejmar nayên aşkerakirin ji ber ku her hejmarek dê bibe lixwemikûrhatineke şerm û fihêtiya wan, dê bibe îtîrafa şirîkatiya bi vê rejîma sûc re. Ev ne tenê veşartina daneyan e; her wiha manîpulekirina rastiyê ye. Heke şefafî nebe, edalet jî nîne. Daneyên wezaretê parve kirin, navê karesat û qetlîamê ye. Her roj du kes li girtîgehan jiyana xwe ji dest didin û hêj jî ji vê re dibêjin pergala înfazkirina cezayê. Dewleta ku ji mafê jiyanê berpirsyar lê naparêze çawa dibe dewleta hiqûqê? Tişta em qala wê dikin ne hejmar e, can e. Navê vê sîstema her roj du can tên tunekirin ne pergala înfazkirinê cezayê ye, ev bi aşkerayî polîtîkaya tunekirinê ye.” 
 
'HETA SIYASETA MIRINÊ TERK NEKIN DÊ AŞTÎ ÇÊNEBE’ 
 
Newroz Uysal Aslan, anî ziman ku ji bo pêşîlêgirtina mirinên li girtîgehan divê girtiyên nexweş bên berdan, sepanên keyfî yên Lijneyên Îdare û Çavdêriyê bên bidawîkirin, makanîzmayên venêrînê yên serbixwe bên avakirin û wiha got: “Heke li girtîgehan maf, hiqûq û jiyan tune be, li derve jî azadî nabe. Têkoşîna me ne tenê ji bo kesên li hundir e, ji bo me tevan e. Ji ber ku heke bêdengiya li hundir mezin bibe, dê wijdana li derve jî kerr bibe. Rêya ber bi aştiyê ve, li zindanan dest pê dike. Ne bêdengiyê, em mecbûr in berxwedanê mezin bikin. Em di pêvajoyeke dîrokî de ne û divê neyê jibîkirin ku aştî tenê bi mafê jiyanê dest pê dike. Ev mafê jiyanê biqasî fîzîkî, ewqas jî çandî, siyasî û civakî ye. Li dijî her hewldana tunehesibandin û tunekirina li dijî ziman, çand û hebûna kolektîf divê mafê jiyanê were parastin û destpêka vê jî hebûna jiyana fîzîkî ye. Lewma jî heta zindan neyên valakirin, heta dev ji siyaseta mirinê bernedin dê aştiya civakî jî çênebe.” 
 
Newroz Uysal Aslan, da zanîn ku di demên dawî de li girtîgehan sepanên ku dikare weke provakasyonê bên pênasekirin ketine meriyetê û axaftina xw wiha qedand: “Weke mînak; li Girtîgeha Tîpa T a Karabukê tevî ku asta puana ‘başhaliyê’ zêde jî ye, tehliyeya girtî Ahmet Bayna 4 caran hate taloqkirin. Herî dawî lijneyê pirsa ‘Niha pêvajoyek didome,... heke PKK fesix bibe û rêxistineke mîna wê ava bibe, gelo dê tev li bibî?’ jê kirin e. Ev mînak rewşê vedibêje.” 
 
MA / Mehmet Aslan

Sernavên din

26/05/2025
21:53 Di doza Narîn Guranê de cezayên hatibûn dayin hatin erêkirin
17:08 Li dijî avahiya DEM Partiyê bi keviran êriş hate kirin
16:01 Tehliyeya Yakût ji bo 6 mehan hat taloqkirin
15:55 Di civîna li Amedê de bal kişandin ser ‘Konfederalîzma Demokratîk a Jinan'
14:17 Şaxa ÎHD’a Amedê: Divê ev pêvajoya heyî neyê pûçkirin
13:47 Parêzerê dosyaya Cizîrê Demîr: Em li benda biryareke lez û adilane ne
13:34 Gulistan Kiliç Koçyîgît: Divê tavilê gavên hiqûqî bên avêtin
13:15 Xwebûn bi manşeta ‘Wayûbiryîya huqûqî’derket
12:15 DMME’yê ji bo Cizîrê ji Tirkiyeyê parastin xwest
12:06 Qada siyasetê vê hefteyê dê germ bibe
11:21 Abdullah Ocalan: Em dawî li îsyanê tînin, bêyî biryara parlamentoyê wê çawa bibe?
10:40 Di hilbijartinên Venezuelayê de dîsa partiya Maduro bi ser ket
10:24 Ji ber astengiya walîtiyê derxistî bi dehan ajel mirin
09:50 Kesên di lêpirsîna ÎBB’ê de hatin binçavkirin sewqî edliyeyê hatin kirin
09:43 Îsraîlê êrişî dibistanê kir: Herî kêm 24 kesan jiyana xwe ji dest dan
09:26 Endamê CPT’yê Osman: Êrişên Tirkiyeyê pêvajoyê asteng dikin
09:12 Li Amedê dê ‘Konferansa Parlamenterên Jin ên Kurd’ bê lidarxistin
09:11 Rewşa girtiyê nexweş Nebîoglû ku ji sedî 92 astengdar e giran dibe
09:08 Abdulhakîm Daş: Divê pirsgirêka Kurd li ser bingeheke wekhev bê çareserkirin
09:07 Parêzerê girtiyê nexweş Tekîn: Em ji jiyana wî bi fikar in
09:05 Laura Castel: Divê Abdullah Ocalan serbest bê berdan
09:02 ‘Heta ku Kurdî rizgar nebe, azadiya ramanê pêk nayê’
09:00 ROJEVA 26'Ê GULANA 2025'AN
25/05/2025
22:28 Hevdîtina Jinan a Ked Çand û Hunerê ya Amedê bi konserekê bi dawî bû
20:03 Kongreya Asayî ya 23’yemîn a KNK’ê bi dawî bû
16:13 Leyla Guven: Divê dewlet bi avêtina gavan jidiliya xwe nîşan bide
14:55 Li Dêrsimê welatî pev çûn: Serokê Cemxaneyê Yaşar Seyrek hate kuştin
14:34 Altûn ê piştî 30 salan hatibû berdan li warê xwe bi coş hat pêşwazîkirin
12:49 Tulay Hatîmogûllari: Ne tenê Kurd, pêdiviya 86 milyon welatiyan bi aştiyê heye
12:40 TSP’ê ji bo berdana Koç bang kir
12:35 Jin ji bo civaka demokratîk li ser rêveberiyên herêmî axivîn
12:02 Zeynep Mûrad û Ahmet Karamus dîsa wek Hevserokên KNK’ê hatin hilbijartin
12:00 Ji KNK’ê deklarasyona hevpar: Bi konferansa neteweyî em hêzên xwe bikin yek
11:06 Serokê Baroya Rihayê: Ji bo aştiya civakî divê ‘mafê hêviyê’ bê cîbicîkirin
10:46 Nehiştin şandeya tenduristiyê ya Îtalyan biçe serdana Şengalê
10:31 Kane: Ger li Tirkiyeyê Kurd azad nebin, kes ne azad e
10:30 Kovara Jinê bi manşeta ‘Bedêl, bîr, berxwedan’ derket
10:22 Mirina bi guman a Rojîn Kabaîşê: Dozger tiştekî zelal nabêjin
10:10 Bakirhan: Hiqûqa xwişk-biratiyê dê bi pratîka Meclisê teşe bigire
09:37 Melda Onur: Divê STO jî di komîsyona li Meclisê de cih bigirin
09:05 Dayika ku 6 zarokên wê jiyana xwe ji dest dan: Me zarokên xwe yên herî baş defin kir
09:05 Dayika Haci Lokman Bîrlîk: Em dixwazin li ser axa xwe azad bijîn
09:02 Hevdîtina Jinan a Ked, Çand û Hunerê: Divê bernameyên bi vî rengî zêde bibin
09:02 Dayika girtiyê nexweş Akdogan: Bila bi sererastkirina hiqûqî ve dayik bighîjin zarokên xwe
09:00 ROJEVA 25’Ê GULANA 2025’AN
24/05/2025
16:51 Xwegihandina X hat astengkirin
16:51 Li 3 bajaran çalakî: Bila Kurdî bibe fermî û zimanê perwerdeyê
16:23 Di sala 1994 'an de hat girtin û piştî 31 salan hat berdan
16:18 Ji bo 3 girtiyan hişyarî: Nikarin li girtîgehê jiyana xwe bidomînin
15:44 Erdogan û Şera li Enqereyê civiyan
15:36 Piştî 30 salan hat berdan
15:12 Tulay Hatîmogullari di Enternasyonala Sosyalîst de peyama Ocalan parve kir
14:45 Mexdûrên KHK'ê 133 hefte ne çalakî li dar dixin
14:38 Ji xizmên windayan banga 'Komîsyona Heqîqetê'
14:17 Kongreya KNK'ê destpê kir: Yekitiya Neteweyî peywireke lezgîn e
14:01 Ji bo Orhanên ku 31 sal berê di bin çavan de hatin qetilkirin daxwaza edaletê hat kirin
13:43 Katia Zagoritou: Divê rêxistineke hevpar a Kurdan bê avakirin
13:06 Li Parîsê konsera Koma Ma’yê
12:11 Piştî gefên nîjadperest otelê rezervasyona Vansporê betal kir
11:54 Li Atînayê Konferansa Pirsgirêka Kurd û Pêşketinên li Rojhilata Navîn
11:40 Li Dersîmê greva birçîbûnê ya li dijî girtîgehên 'tîpa bîrê’
11:39 Hinceta dadgehê: Cihê her kes dikevê û der tê de nabe!
11:05 Bakirhan: Em ê tifaqên aştiyê mezin bikin
10:33 Li Dêrazorê êrîşa DAÎŞ'ê
10:31 Li Şirnexê qeza: 3 kesan jiyana xwe ji dest dan
09:26 DYA: Cezayên li ser Sûriyeyê hate rakirin
09:22 Jean-Pierre Restellini: Dixwazim di şert û mercên azad de bi Ocalan re hevdîtinê pêk bînim
09:20 Sonmez: Pêwîstî bi koalisyona demokrasiyê heye
09:07 Eren Baskin: Ger aştiyeke bi rûmet pêk were amade me kujerên bavê xwe efû bikim
09:06 Kurê Taybet Înan: Yên berdêl nadin mafê wan nîne ku bêjin 'em aştiyê naxwazin'
09:01 'Tirkiye mecbûr e ku biryarên DMME’yê bi cih bîne'
09:01 ROJEVA 24'Ê GULANA 2025'AN
23/05/2025
16:43 Li Şirnexê banga ‘girtiyên nexweş berdin’ hate kirin
16:42 KATDER'ê kongreya xwe pêk anî
16:34 DEM Partî bi Partiya Gelecekê re civiya
16:25 Ji DEM Partiyê banga ‘Mutebeqeta civakî’
15:45 Ji bo 47 girtiyên ku têlên qawîşê rakirin rêzeceza
15:25 Ji bo girtina girtîgehên tîpên S û Y pêşniyarname
15:12 Der barê rojnamegera ku qetilkirina hempîşeyên xwe şermezar kir de lêpirsîn vekirin
14:11 Li Amedê ‘Hevdîtina Jinan a Ked, Çand û Hunerê’ dest pê kir
14:06 Barcelonayê li Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê projeya ‘Lîga Hêviyê’ da destpêkirin
13:13 Hevserokê Giştî yê OHD’ê Serhat Çakmak: Divê ‘mafê hêviyê’ were cîbicîkirin
13:10 Ayşegul Dogan: Divê serokê meclîsê ji bo avakirina komîsyonê berpirsyarî bigire
12:15 Rapora têkildarî 20 girtîgehan: Her du 2 girtî di nav heman cihî de radizên
11:52 Dîroknas Ûlûgana: Çareserî ne rakirina Lozanê ye, çêkirina destûra bingehîn a demokratîk e
11:32 Çelenk: Di pêvajoya nû de hewcehî bi STO’yên muhafezeker ên serbixwe heye
10:48 Malbatan ji bo çûyîna Îmraliyê serlêdan kirin
10:44 Walîtiyê zozan li ajalvanan qedexe kir
10:24 Tulay Hatîmogûllari: Divê qanûna qeyûm bê betalkirin û rêveberiyên herêmî bên xurtkirin
10:23 Malpera înternetê ya belgefîlma ‘Vejîna Kurd’ hate vekirin
10:21 Menzione: Divê Ocalan bikare guherîna daye destpêkirin li derve birêve bibe
10:18 Ji ber 'pirtûkê' doz li xwediyê weşanxaneyê û xebatkarê wê vekirin
09:45 Hevalê Altûn ê girtîgehê: Di tu mercan de tawîz ne dida
09:30 Malbatên di şer de zarokên xwe winda kirine: Em azadî û aştiyê dixwazin
09:05 Bi hinceta ‘kêmasiyên teknîkî’ mafê hevdîtina bidîmen ê girtiyan tê astengkirin
09:05 Bi hinceta ‘midûr guncav nedîtiye’ cih nedan lîstika şanoya Kurdî!
09:03 Wêneyên peykê yên texrîbata li Gabarê
09:01 Cîgirê DGD’ê Taş: Em ji Ocalan bawer in, em ji bo tevkariyê amade ne
09:00 ROJEVA 23'YÊ GULANA 2025'AN
08:36 Li dijî ÎBB'ê pêla 4’emîn a operasyonê: 49 kes hatin binçavkirin