'Aştiyeke birûmet bi edaleteke rast pêkan e’

  • rojane
  • 09:04 19 Gulan 2025
  • |
img

EDENE - Psîkolog Mesût Aslan têkildarî nîqaşên ser çareseriya pirsgirêka Kurd tên meşandin axivî û got: “Aştiyeke mayinde ya di nava civakeke azad de, bi başbûn û edaleteke raset pêkan e.” 

Psîkolog Mesût Aslan ku têkildarî psîkolojiya civakî de xebatan dimeşîne, têkildarî bandora pêvajoya şer a li ser derûniya civakê û bandora pêvajoya heyî ji ajansa me re axivî. Aslan, diyar kir ku tundî ne sepaneke şexsî sepaneke sîstematîk a îktîdarê ye. Aslan, destnîşan kir ku tundiya li dijî jinan û xizanî ne tenê dikare li ser şexsa were pênasekirin û encama sîstematîka tundiyê ya di binhişê civakê de ye. Aslan, anî ziman ku pergala mêrsedest xwe bi şer re xurt dibe û got: “Lewma jî dema mirov di vê çarçoveyê de dinirxîne, tundî ne tiştekî şexsî, sepaneke sîstematîk a îktîdarê ye.”
 
Bi domdarî Aslan bal kişand ser pêvajoya çareseriya aştiyane û demokratîk a pirsgirêka Kurd tê meşandin û ev tişt anî ziman: “Rehebîlîtasyona civakê ne tenê pêvajoyeke terapiyê ye, hemleyeke jinûavakirina kolektîf e. Birînên ruhî, ne tenê bi terapiyên şexsî; divê mirov bizane ku qebûlkirina heqîqeta civakî, cîbicîkirina edaletê û bi avakirina jiyaneke azadîxwaz dikare bê başkirin. Di pêvajoyê de ji ewil tişta pêwîst ew e ku heqîqet bê naskirin, ya duyemîn xwebirêxistinkirina cewherî û piştevanî û ya sêyemîn jî pêdivî bi avakirina civakeke exlaqî-polîtîk heye.” 
 
'DIVÊ DEWLET HEVRÛ BIBE’
 
Aslan, bi lêv kir ku heke dewlet bi rastî jî bixwaze civakê baş bike, wê demê hewceye mekanîzmayên tundiyê diafirînin jinûve sererast bike û veguherîne. Aslan, wiha domand: “Ji bo vê sererastkirin û veguherînê jî divê komîsyonên heqîqet û hevrûbûnê bên avakirin, qadên hilberandin, tevlibûn û xwerêveberiyê yên jinan bên avakirin, modelên ku piştgiriyê didin rêxistinkirina civakê bên cîbicîkirin, navendên têgihandin û terapiyê yên civakê bên avakirin û navendên ku xebatên travmayên kolektîf û piştevaniya civakî esas digirin bên vekirin. Divê dijminatiyê li daxwaza azadiya şexsî nekin, jê re bibin hevrê. Ji ber ku aştiyeke mayinde û edaleteke rast tenê di nava civakeke azad de pêkan e.” 
 
'ŞER Û MILÎTARÎZM TEŞE DIDE ROLÊN ZAYENDA CIVAKÎ’
 
Civaknas Taner Taş jî daxuyand ku şer û milîtarîzm bandoreke mezin li ser avadaniya sosyo-ekonomîk a civakê, dînamîkên zayendî û têkiliyên hêzê dikin û ev pêvajo teşe didin rolên zayenda civakî, jin tên paşguhkirin û ev yek jî bi xwe newekheviyên ekonomîk-civakî kûrtir dike. Taş, bal kişand ser pêvajoya şer a li Tirkiyeyê û bi lêv kir ku polîtîkayên şer û milîtarîzma li Tirkilyeyê bedena jinê hem ji hêla sembolîk ve hem jî ji hêla fîzîkî ve hedef digire û teşe dide rolên zayenda civakî. 
 
GAVÊN DIVÊ BÊN AVÊTIN 
 
Taş, got ku ji bo texrîbata civakî ya şer û milîtarîzmê bi xwe re anî ji holê bê rakirin, hewceye pêvajoya jinûveavakirinê ya piralî bê meşandin û ev nirxandin kir: “Divê hedefa vê pêvajoyê jî başkirineke şexsî û kolektîf be û wekheviya zayenda civakî bibe navenda wê. Li şûna milîtarîzmê, divê mejiyeke aştiyê esas digire bê avakirin. Ji pergala perwerdeyê heta medyayê di tevahiya sazyên civakî de ev pêwîst e. Dikarin li dibistanan dersên wekheviya zayendî û çareseriyên şer bên dayin. Xurtkirina jinan a ji hêla aborî, civakî û siyasî ve yek ji hîmên bingehîn ên avakirina jinûve ye. Ji bo jinên bûne mexdûrên şer, divê bernameyên piştevaniya psîkolojîk bên lidarxistin. Hewceya Wezareta Jinan bê avakirin. Hewceye pergala alîkariya civakî bê xurtkirin. Di têkoşîna li dijî tundiya ser jinê de reformên qanûnî, tevlikirina jinan a pêvajoya aştiyê, reformên perwerde û medyayê, perwerdeya ku li şûna gotinên milîtarîst wekheviya zayendê û aştiyê teşwîq dike wer avakirin. Polîtîkayên şer û milîtarîzm, li Tirkiyeyê yek ji sedemên sereke ya xizaniya jinan û zêdebûna tundiyê ye. Şer û pevçûn, koçberiya bi darê zorê, polîtîkayên neolîberal, jin ji hêla aborî û civakî ve bêhtir êşandin. Di pêvajoya avakirinê ya nû de divê avadaniya pirçandî û dîrokî ya Tirkiyeyê esas were girtin. Pêşengtiya dewletê ya bi reformên qanûnî, alîkariya civakî û pêşengtiya wê ya ji bo pêvajoya aştiyê, nifteya başbûna civakî ye.” 
 
MA / Hamdullah Yagiz Kesen
 

Sernavên din

12/07/2025
10:00 Ji bo girtiyê nexweş Çam serlêdaneke nû
09:58 Nivîskar Karakûş: Ger reforma hiqûqî çêbibe dê pêvajo pêş ve biçe
09:40 Li Tetwanê konserteke bicoş li dar ket
09:08 Welatiyên Botanê li benda ‘sererastkirinên hiqûqî’ ne
09:00 ROJEVA 12’YÊ TÎRMEHA 2025’AN
11/07/2025
20:36 Bafil Talebanî: Biryara PKK'ê ya destpêkirina serdemeke nû gavekî dîrokî ye
20:26 Wezîrê Dadê Tunç: Ji niha û pê ve karê me zede ye
20:07 Besê Hozat: Niha dora aliyê din e
20:02 Hevserokên Giştî yên DEM Partiyê: Merasîma PKK'ê vexwandina ji bo jiyana azad e
18:51 Berdana Erdemê 30 sal in girtî ye cara duyan hat taloqkirin
18:45 Davûtoglû: Divê em pêşengiya vê serdemê bikin
18:40 Erdogan: Gava ku hate avêtin bibe wesîleya xêrê
17:05 Midûrê Karên Nivîsan ê Kovara Lemanê hate binçavkirin
17:02 Fîkret Ataş hate tehliyekirin: A girîng azadiya civakî ye
16:59 Ozgur Ozel: Divê pêvajo li Meclisê bi gavên lez û bibiryar bê birêvebirin
16:50 Kurtulmuş: Xebatên me yên têkildarî komîsyonê ber bi dawiyê ve ne
16:34 Li Amedê kelecana merasîma dîrokî: Em ji bo kesên çek danîne temînateke destûra bingehîn dixwazin
16:29 Navên kesên tev li merasîma şewitandina çekan bûn
16:00 Li Deşta Fîsê şahidiya kêliyên dîrokî
15:56 Şîna Harun Karay bi girseyî hate ziyaretkirin
15:55 Dayikên Aştiyê: Êdî tu hincetên dewletê nema, bila gav biavêje
15:41 Rojeva çapemeniya cîhanê merasîma dîrokî bû
15:26 Oral ê 30 salan girtî ma: Divê êdî dewlet gavên şênber biavêje
15:10 Nêçîrvan Barzanî: Ev gav dê pêvajoyê derbasî qonaxeke nû bike
15:05 ÇHD’ê têkildarî komkujiya Elewiyan serlêdana sûc kir
14:28 Merasîma dîrokî li ser ekranan temaşe kirin
14:11 Vaye dîmenên merasîma şewitandina çekan
13:32 Berdevkê AKP’ê Çelîk: Qonaxa krîtîk hate derbaskirin
13:24 Hûrgiliyên merasîma dîrokî: Pêdivî bi sererastkirinên dîrokî heye
13:01 Roja dîrokî: Koma Aştî û Civaka Demokratîk çekên xwe îmha kir
12:56 Bahçelî: Rêberê damezirîner ê PKK’ê soza xwe bicih anî
12:48 Besê Hozat di merasîma dîrokî de ye
12:41 Ji merasîma dîrokî dîmenên ewil
12:25 Şandeya merasîma dîrokî dişopand ji qadê derket
12:05 Koma Aştî û Civaka Demokratîk: Em çekên xwe bi îradeya xwe ya azad îmha dikin
11:16 Cihê merasîma dîrokî diyar bû
11:06 Şandeya DBP, HDK û DEM Partiyê li qada merasîmê ye
10:49 Serşêwirmendê Serokkomar Yîgît Bulut mir
10:42 Gel li benda ‘Koma Aştî û Civaka Demokratîk’ e!
10:34 Welatiyan wesayîtên kana madenê ji bajarokê derxistin
10:06 Hevberdevkê Giştî yê YSP’ê Asena: Pêvajoyeke nû ya têkoşînê dest pê dike
09:52 Delegasyona navneteweyî ber bi qada torenê ve bi rê ket
09:44 Pirtûka parastina doza Kobanê: ‘Jin Jiyan Azadî’ çap bû
09:33 Tunç Soyer: Yên di bin zexta îktîdarê de divê hevkariyê mezin bikin
09:29 'Di sala 10'emîn de li ser şopa Pirsûsê': Ji bo edaletê têkoşîna li ser bingeheke yekgirtî
09:06 Alî Bozan: Dora gavavêtinê a dewletê ye
09:05 Welatiyên beşdarî hevdîtinên gel bûn: Divê dewlet gav bavêje
09:04 30 salên jiyana wî di girtîgehê de derbas bû: Ji bo jidilbûnê divê girtiyên nexweş bên berdan
09:01 3 sal in muayeneya kelemçekirî li girtiya bi nexweşiya tuberkulozê tê ferzkirin
09:00 ROJEVA 11’Ê TÎRMEHA 2025’AN
08:15 Rêwîtiya ber bi kêliya ku dê herka dîrokê biguherîne
07:59 Şandeya ku dê torenê bişopînê ber bi Silêmaniyeyê ve bi rê ket
10/07/2025
17:05 Ceza dan malbata Kocakaya ê bi îşkenceyê hatibû qetilkirin
16:56 Rojnameger Hêvîdar Onver îfade da
16:36 Yunaçti piştî 30 salan hate berdan: Em ê têkoşîna xwe bidomînin
16:05 Rojnamegerên ji bo torena PKK’ê bi rê ketin: Em ê şahidiya kêliyên dîrokî bikin
15:41 Şîna Abdullah Okur bi girseyî hate ziyaretkirin
14:46 Dozgerî ji bo 7 rojnamegeran ceza xwest
14:13 Di kongreya Wan TUHAY-DER’ê de coşa peyama bidîmen
14:03 Kesên di Komkujiya Garê de jiyana xwe ji dest dabûn hatin bibîranîn
13:43 Rûxseta lêgerîna petrolê ya li Amedê ji bo 2 salan hate dirêjkirin
13:31 Li dijî zextên rejîma Îranê bang hate kirin
13:26 Erdogmûş: Hincet neman, divê her kes berpirsiyariyê li xwe bigre
13:25 Şewatên Uşakê hatin kontrolkirin
13:09 Li Mêrdînê jinekê bi awayekî guman jiyana xwe ji dest da
12:26 Serokê Giştî yê OHD’ê: Divê êdî guherînên yasayî bên kirin
12:24 ‘Divê dewlet pêvajoyê dirêj neke’
12:23 Ji bo torena PKK’ê ji Amedê bi rê ketin
11:37 Tahmaz: Banga Ocalan peywirên siyaseta demokratîk destnîşan dike
11:25 Înstagramê hesabê Ajansa Welat girt
11:19 Dayika Alî Îsmaîl Korkmaz: Bêhiqûqîtî me bêhtir xemgîn dike
11:01 Ji bo Hesendînê li ber xwe didin: Em li benda piştevaniyê ne
10:42 Rojnameger Er: Pêşeroja pêvajoyê girêdayî helwesta hikûmetê ye
10:25 Hamasê qebûl kir ku dîlgirtiyên Îsraîlî serbest berde
10:23 9 sal in mexdûrên KHK’ê li benda karê xwe ne
10:00 Hunermend Pinar Aydinlar: Divê aştî û azadî derdê hemû welat be
09:56 Li Girtîgeha Tokatê girtiyên 8 meh in li benda tedawiyê disekinin hene
09:25 Dê navê Dengbêj Şakiro li Agiriyê nemir be
09:24 Xwezaya Şirnexê dê bi 10 projeyên nû yên enerjiyê bê talankirin
09:19 Şaredarê Şîleyê Kabadayi hate binçavkirin
09:07 Dayikên ku zarokên xwe winda kirine: Banga bidîmen hêviya me xurt kir
09:06 Serokê Baroya Mûşê: Pêvajo di asteke girîng de ye, divê her kes xwedî lê derkeve
09:05 Francesco Cerasanî: Ocalan bi banga xwe deriyekî nû li ber demokrasiyê vekir
09:03 Ji Roboskiyê bang li dayikên leşkeran kirin: Ger em mil bidin milê hev dê êşên me kêm bibin
09:01 Di şer de du zarokên xwe winda kir: Bila komîsyon bê avakirin û gav bên avêtin
09:00 ROJEVA 10’Ê TÎRMEHA 2025’AN
08:24 Hasan Aşa ku ji sedî 91 astengdar bû hate berdan
08:09 KCK’ê bersiv da banga Ocalan: Gavên şênber ên tên xwestin em ê biavêjin
09/07/2025
20:12 Balyozê DYA'yê: Dibe ku QSD, entegreyî Sûriyeyê bibe û tevlî artêşê bibe
20:04 Li Girê Spî hêzên paramîlîter bi hev ketin: Kesek mir, 4 kes birîndar bûn
19:57 Hûrguliyên civînên Şamê: Divê Peymana 10'ê Adarê bêkêmasî bê pêkanîn
19:51 Piştî 31 salan serbest hat berdan: Em ê xwedî li mîrateya wan derkevin
19:43 Nesrîn Teke li ser gora xwe hat bibîranîn
16:48 Ji bo girtiyên nexweş ên li Girtîgeha Sîncanê serî li ÎHÎK’ê da
16:43 OHD’ê ji bo girtiyê nexweş Ayik banga tehliyeyê kir
15:53 Akademîsyena Aştiyê Fulya Atacan jiyana xwe ji dest da
15:52 Tayîp Temel: Bingeha hiqûqî şert e
15:39 Bayindir: Nexşerêya Ocalan dê ji bo teşedayîna pêşerojê sûdewer be
14:41 Guleç: Daxuyaniya Ocalan rast û di cih de ye
Canpolat: Banga dîrokî ya Ocalan resmê sedsalê ye
14:05 Ayşegul Dogan: Di 11’ê Tîrmehê de em ê li Silêmaniyeyê bin