Jinên êzidî dest bi xweparastinê dikin

  • jin
  • 09:53 22 Nîsan 2024
  • |
NAVENDA NÛÇEYAN - Berdevka TAJÊ Riham Haco pêngava xweparastinê ya ku TAJÊ daye destpêkirin nirxand û got: "Xweparastin erka her jinekê ye. Divê hêza jinên cîhanê bibe yek." 
 
Şengal ku di 74 fermanan re derbas bûye, bi avakirina neteweya demokratîk re ji nû ve tê avakirin, polîtîkayên şerê taybet ê ku bi destê PDK'ê  li Şengalê tên meşandin û di asta herî jor de ye her carê rastî êrişên hewayî yê dewleta tirkiyeyê tên.  Lê bi paradîgmaya neteweya demokratîk Şengaleke xweser  tê avakirin. Tevgera Jinên Azad ên Êzidî (TAJÊ) hemleya “Li dijî qirkirina jinê bibin dengê xweparastinê” dide  destpêkirin. Berdevka TAJÊ Riham Heco nirxandin kir.
 
 
'DAIŞ'Ê HER ŞÊWAZÊ TUNDIYÊ LI SER JINAN PÊŞ XIST' 
 
Riham Heco, diyar kir ku di êrişên 2014'an de yekser armanc ji holêrakirina hebûna jinan bû û wiha axivî: "Heke ku fermana 74'an çênebûba di nava civaka êzidî de hişyarbûnek jî çênedibû û rêbazên me yên xweparastinê jî çênedibûn. Di fermana 74'an de xwestin hemû civaka êzidî qir bikin. Ji jin zarok û extiyaran bigirin û heta ciwanan û heta darên Şengalê her tişt ji xwe re xeterî dît û êrişî hemû tiştan kirin. Dest bi qirkirina civakê kirin. Li vir du beşên civakê rastî qirkirinê hatin. Yek bi giştî civak hate qirkirin û ya duyemîn jî jin hate qirkirin. Di her gorên komî yên ku hatine dîtin de jin hene. DAIŞ'ê jin ji xwe re weke xetere dît. Bi taybetî jî jinên temen mezin di hêla baweriyê de jî pir tije û girtî bûn û zû bi zû teslimiyet qebûl nedikirin. Nedikarîn zû bi zû bandor bikin. Ji ber wê jî bi taybetî ew jin hedef hatin girtin. Çi kirin? Ew jin hemû qetilkirin. Ev jinên ku hatine qetilkirin jî di gorên komî de hatin veşartin. DAIŞ'ê her şêwazê tundiyê li ser jinan da meşandin. Hem tundî pêş xistin û hem jî sûce şer kirin." 
 
'JINÊN ÊZIDÎ JI YJA-STARÊ HÊZ GIRT'
 
Heco, bi lêv kir ku ketina hêzên YJA-STARÊ ya li Şengalê di jinên êzidî de guhertinên cidî çêkir û wiha domand:" Piştî ku jinan evqas qirkirin û êş dîtin, bi hatine gerillayên YJA-STAR û HPG'ê hin tişt guherîn. Bi taybet YJA-STAR'ê bandoreke pir mezin li ser jinên êzidî çêkir. Çawa çêkir? Di asta cîhanî û di asta Iraqê de me ti carî nedîtibû ku jinan çek rakiriye û şer kiriye. Me nedîtibû ku jin jî dikarin mafê xwe biparêzin. Tişta ku me dît tenê ew bû ku jin tenê dikare di malê de rûdine û zarokan xwedî bikin. Heta ku gelek jin ji malê jî dernediketin. Hin jinên ku ji destê DAIŞ'ê dihatin rizgarkirin, ji bo çi xwe neparastin, ji bo çi nekarîn birevin? Gelek ji wan jinan derfetên wan hebûn ku birevin. Mînak gelek ji wan jinan digotin,' em 60 jin bûn û tenê endamekî DAIŞ'ê li ber derî disekinî û keseke din nebû' Yanî 60 jin di mezelekî de nikarin xwe yek zilamekî xelas bikin. Ji ber çi? Ji ber ku ewqasî mêr bi hêz dîtin. Gelek jinan jî digot,' em derketiban me nedizanî ku em ku de herin' jin evqasî çav girtî hatibûn hiştin. Ev cûreyê îşkenceyê li ser jinan hebû. Jin nekarîbû ku xwe biparêze. Jin bêçare hatibû hiştin. Lê bi hatina YJA-STAR'ê jinên êzidî hêz girt. Ev bû sedem ku jinên êzidî çavê xwe vekin û ji xwe bi bawer bin. Di dîroka êzidiyan de gelek jinan pêşengtî kirin."
 
'TAJÊ SEDEME KU EM BIKARIBIN XWE LI DIJÎ FERMANAN BIPARÊZIN'
 
Heco, anî ziman ku wan weke TAJÊ ji bo guhertina hişmendiya serdest tekoşîneke gelek mezin daye û got:" Bi hatina YJA-STAR'ê  vî ruhî careke din xwe zindî û nû kir. Hem di aliyê leşkerî de jinan xwe perwerde kir û hem jî meclîsên jinan hatin avakirin. Ev 10 salin di Şengalê e TAJÊ têkoşina ku dide meşandin bû sedem ku em bikaribin xwe ji qirkirinê biparêzin. Tişta ku jinan ditiye weke qirkirin bê dîtin. Me di Şengalê de şoreşek çêkir. Rixmî ku jinan ewqas êş û qirkirin dîtin jî hê bandora mêr li ser xwe neavêtibûn. Jin bê mêr nekarîbû tevbigere. Weke TAJÊ me zehmetiyeke pir mezin kişand. Weke ku jin tenê dikarin di malê de kar bikin tevdigerin. Li gorî vê hişmendiyê jina ku herî aqil, jina herî baş a ku di hûndirê malê de dernekeve û dinyayê nebîne û zilam çi bêbije wê bike ye. Jin hemû nehatine rizgarkirin û ji vê hişmendiyê nehatine xelaskirin. Niha jin ji jinbûna xwe û  rastiya xwe direve. Di vê de jî bandora hişmendiya mêr ê desthilatdar pir heye."
 
'LI HER GUNDAN XEBATÊN HEMLEYÊ TÊN MEŞANDIN'
 
Riham Heco, bal kişand li ser xebatên hemleya xweparastinê jî û wiha berdewam kir: "Em gund bi gund jinan bi perwerde dikin. Ji bo ku jin xwe ji vê hişmendiya xweparastin sûdê bigirin, me semîner û atolye pêk anîn. Ev hemleya ku me daye destpêkirin jî dê heta 3'ê tebaxê bidome. Dema ku ev hemleye hate destpêkirin YJŞ'ê bi daxuyaniyeke fermî tevlîbûna xwe ya ji bo vê hemleyê ragihand. Niha komên girêdayî YJŞ'ê û TAJÊ li gundan, taxan di nava civakê de xebatan didin meşandin. Ji bo ku jin xwe ji fermanan biparêze perwerdehiyên çek jî hatine dayin. Heke ku êrişek li ser civakê bê kirin ya herî zêde jê bandor bibe jin e. Di nava gundan de jinan fêrî bikaranîna çekê dike. Ji bo ku jin bikaribe li berxwe bide û xwe biparêze ev xebat tên meşandin. Îro ferman berdewame. Bi van êrişan ev ferman didome. Divê ku îro di mala xwe de her jineke êzidî li beramberî van êrişan bibe bersiv. Îro hemleyeke berfireh li dijî şerê taybet, li dijî qirkirinê hatiye destpêkirin."
 
'XWEDÎ DERKETINA VÊ HEMLEYÊ ERKA HER JINEKÎ YE'
 
Heco, bal kixahr ben giringiya hemleya ku dane destpêkirin kir û wiha bi dawî kir "Weke jin baweriya me bi hikûmetê nema ye. Baweriya me bi hêza civakê heye. Bi hêza jinê heye. Ji ber wê bi vê kampanyayê me xwest ku jinên cîhanê bi xwe re rakin da ku ev qirkirin bê sekinandin. Niha li Ewrupa jî rêxistina jin a êzidî ji bo vê hemleyê daxuyaniyek dan û li ser wî esasî xebatên xwe dide destpêkirin. Em dixwazin ku herkes tevlî vê kampanyayê bibin. Gelek welatan qirkirina êzidî qebûl kirin. Lê weke qirkirina jinên êzidî binav nekirin. Ev ne tenê sûcê şer bû. Qirkirin bû. Dewletên ku ev qirkirin qebûl kirine ev rastî qebûl nekirine. Mînak her roj ew dewletên ku êriş li ser Şengalê dikin ji bo wan helwestek nayê nişandin. Daxwazên me ew e ku xweseriya Şengalê bê mîsogerkirin û qirkirina Şengalê weke qirkirineke jinan jî bê binavkirin û pêşî li qirkirina êzidiyan bê girtin. Divê TAJÊ weke îradeya jinên êzidî bê naskirin, YJŞ weke hêza parastina jinên êzidî bê naskirin, rêveberiya xweser bê naskirin. Belgeyê fermanê hemû jinên êzidî ne. Ev jî ji bo naskirina nasnameya jinan êzidî bibe delîl. Heke ku qirkirina li ser jinên êzidî bê naskirin kesên ku ev ferman pêk anîn jî wê bên cezakirin. Encax ev dikare birînên jinên êzidî derman bike. Tenê du tişt dikarin me xelas bikin yek fikr û felsefeya Rêber Apo ye û ya ditir jî pergala netewa demokratîke. Hemleya xweparastinê ji bo tevahiya jinên cîhanê me daye destpêkirin. Jin xwedî hêz in. Lê divê yekîtiya xwe çêbikin û bi yek helwestî li dijî vê derbikeve. Li beramberî vê hişmendiyê derketin û xweparastin erka her jinekê ye. Em weke TAJÊ tevlî vê hemleyê dibin û her wiha em tevlî dibin ku hêza jinên cîhanê bibin yek deng, bibe helwesteke hevbeş."
 
MA / Zeynep Dûrgût
 

Sernavên din

17/05/2024
14:14 Daxwaza ‘Bila Komîsyona Lêkolînê ya Heqîqetan bê avakirin’
14:12 Wezîrê Edaletê Tunç derheqê Doza Kobanê de daxuyanî da
13:48 1’emîn Mihrîcana Pirtûkan a Mêrdînê dest pê kir
13:36 DEM Partiyê ji hilbijêrên Curnê Reş re name şand: Em ê vîna xwe biparêzin
13:35 Tehliyeya girtiyê 30 salan cara duyemîn hate taloqkirin
13:17 Şîna Aşkan bi girseyî hate ziyaretkirin
13:10 Hiqûqnas: Em cezayên bi darizandinên sexte hatine dayîn nas nakin
12:31 Doza Kobanê di çapemeniya cîhanê de ye
12:02 Malbatan ji bo hevdîtina li Îmraliyê serlêdan kirin
11:32 Piştî banga îfadeyê Akil û Çagli hatin binçavkirin
11:29 Çetîn Dogan ê Erdogan ew efû kir hate berdan
11:28 TUÎK’ê daneyên bêkariyê parve kir
11:26 Parêzerê Doza Kobanê Aydin: Mirina Boru ji bo danezanê bi kar anîn
11:10 Ji bo bavê AKP’iyê 2 kes kuştibû efûya Erdogan!
11:07 Dê biryarên Doza Kobanê li 3 bajaran bên protestokirin
11:05 Ji Yuksekdagê peyama ewil: Bila kes xemgîn nebe, nekarîn çok deynin
10:19 Hiqûqnas: Îktîdarê daraz weke amûra sûc bi kar anî
10:14 Li Wanê 21 kes hatin girtin
10:04 Eren Keskîn: Ev biryareke tolhildêr e
09:46 Di Doza Kobanê de li kîjan siyasetmedaran çend sal ceza hatin birîn?
09:23 Çakmak: Ji bo çûna Îmraliyê hevdîtinên me didomin
09:09 Dayikên Aştiyê di 'azadiyê' de bi israr in
09:07 Çalakiya girtiyên siyasî ya bi daxwaza azadiyê Abdullah Ocalan didome
09:04 Ji rojnameger Silêman Ehmed 206 roj in agahî nayê girtin
09:00 ROJEVA 17’Ê GULANA 2024
08:52 Amor û Sjostedt bertek nîşanî biryarên Doza Kobanê dan
08:47 Tuncel: Divê em têkoşîna li girtîgehan a li dijî tecrîda li Îmraliyê watedar bikin
08:44 Erdogan hikumxwarên 28’ê sibatê efû kirin
16/05/2024
22:51 Li Farqînê panela zimanê kurdî
22:03 Biryara Doza Kobanê hat protestokirin
21:59 Gultan Kişanak ji girtîgehê derket: Hewcedarî bi azadî û aştiyê heye
21:06 Nobeta Emîne Şenyaşarê di roja 105’emîn de ye
18:27 Ji DEM Partiyê li ber Sîncanê daxuyanî: Em vê biryarê nas nakin
18:08 Kesên di têkoşîna azadiyê de jiyana xwe ji dest dan hatin bibîranîn
17:03 Onder: Dê fermana derheqê me de heta nîvsaetekê bê eşkerekirin
17:02 Ji Ahmet Turk daxuyaniya ewil: Em ê têkoşîna xwe bidomînin
16:54 Biryarên di Doza Kobanê de li Meclisê tên protestokirin
16:43 DEM Partî piştî Doza Kobanê bi awayeke awarte dicive
16:41 Xebatên hilbijartinê ji 3 aliyan ve didome: Curnê Reş ya me ye
16:20 Ji DEM Partiyê li dijî biryara Kobanê berteka ewil: Em ê komployên we pûç bikin
16:12 Siyasetmedarên danişîna biryarê şopandin: Şoreşa Kobanê tê xwestin were mehkûmkirin
15:24 Di Doza Kobanê de ceza li ser ceza li siyasetmedaran hat birîn
15:13 Li dijî projeyên madenê yên li Dêrsimê banga ‘têkoşîna hevpar’
15:06 Rojnamevanên ku hate îdiakirin navê wan di lîsteya çalakvanî de ne îfade dan
15:00 Binçavkirin û girtinên li Wanê hatin protestokirin: Operasyona tolhildanê ye
14:48 Jina gef lê dihat xwendin tevî giliya kiribû jî nehat parastin
14:04 Ji bo Doza Kobanê bang hate kirin: Divê pêşeroja welat radestî tarîtiyê neyê kirin
13:57 Yilmaz Yavûz piştî 30 salên girtî hate berdan
13:05 Jinên girtî: Em ji bo şert û mercên azadiya Ocalan were pêkanîn, tev li danişînê nabin
13:04 Festîvala Filman a Cannesê bi çalakiya kedkarên sînemayê dest pê kir
12:09 Doza Kobanê: Navber dan danişînê
11:51 Li Îranê 2 girtiyên jin dest bi greva birçîbûnê kirin
11:43 Parêzerên Abdullah Ocalan ji bo hevdîtinê serlêdan kirin
11:20 Di Doza Kobanê de danişîna biryarê dest pê kir
10:49 Karê zehmet ê debarê yê karkerên demsalî dest pê kir
10:25 Bakirhan: Em ê bi hev re bibînin ku ders hatiye girtin an na
Hatîmogûllari: Ev doz ji bo Tirkiyeyê xaçerêyek e
09:50 Di êrişa DAIŞ’ê de leşkerekî Iraqê mir
09:39 Welatiyên sêrtî: Dema mirov bi zimanê xwe neaxive mirov bêesil dibe
09:34 Tê payîn ku îro di Doza Kobanê de biryar were dayîn
09:25 Ji bo kurdî tenê 10 mamoste: Divê ne dersên bijartî, perwerdehiya bi zimanê zikmakî bê dayîn
09:04 Li Şirnexê 25 kes hatin binçavkirin
09:02 Li girtîgehê mirineke biguman: Ez bawer nakim ku kurê min xwe kuştibe
09:02 Ji Silêman Ehmed ê PDK'ê ew revandiye 205 roj in tu agahî nayê girtin
09:01 Çalakiya girtiyên siyasî ya bi daxwaza azadiyê didome
09:01 Wê li Tetwanê her hefte kargehên çand û hunerê bên lidarxistin
09:00 Ji Jîn Artê banga konsera mezin
09:00 ROJEVA 16'Ê GULANA 2024'AN
08:49 Meteorolojiyê ji bo barîna zêde û tozê hişyarî kir
08:25 Di lêpirsîna Ayhan Bora de 4 kesên din hatin binçavkirin
08:19 Parlementerê Sînn Féinê: Divê Abdullah Ocalan bê berdan
15/05/2024
23:59 Şahiya 15’ê Gulanê: Zarokên xwe bi kurdî mezin bikin
22:26 'Wê têkoşîna kurdan a li dijî asîmlasyonê bidome'
22:09 Li Îzmîrê panela zimanê kurdî
19:24 Şenyaşar: Heta edelet neyê ez ê li vir bim
17:55 Ji Baroya Şirnexê daxuyaniya Cejna Zimanê Kurdî
17:09 Li Civîna Meclisa Şaredariya Mêrdînê bêtehamulîya “Kurdî”!
16:36 2 kesên bi hinceta 1’ê Gulanê hatine girtin hatin berdan
16:27 TJA: Ya tê darizandin têkoşîna jinan e!
15:59 Li Îzmîrê binçavkiriyek rastî lêgerîna tazî hat
15:57 Ji bo Doza Kobanê bang: Xwedî lê derneketin sûc e
15:44 ‘Polîtîkaya tirkkirinê” ya li Efrînê ji Fîdan hate pirsîn
15:39 Hevşaredarê Dêrsimê Konak îfade da
15:30 Ji bo qeymeqamtiyê bi şaredariya lê qeyûm bû malzeme da kirîn
15:15 ‘Em ê dev ji mafên xwe bernedin’
15:13 Li gelek bajaran daxwaza ‘bila kurdî bibe zimanê fermî û perwerdehiyê’
14:58 Şandeya DEM Partiyê li Awûstûryayê ye
14:42 Jinan ji Begît re got: Heke nexwazî weke rûreşan bê bibîranîn îstîfa bike
14:10 Erdogan: Em amadekarê fêlbaziyê baş dizanin
14:09 Rojnameya Yenî Yaşamê sala xwe ya 6’emîn pîroz dike
13:21 Dîroka dawî ya serlêdana tûrnûvaya bi dirûşma ‘Lêxe’ 21’ê gulanê ye
12:42 Wezîrê Karên Hundirîn daxuyaniyekî balkêş da
12:24 Li Amedê meşa ziman: Divê em her qada jiyanê bikin dibistanên zimanê kurdî
12:19 Gundiyan ji bo protestokirina polîtîkayên aborî yên PDK’ê rê girtin
12:18 Platforma Zimanê Kurdî: Dem dema zimanê kurdî ye
11:51 Li Sûka Misirê ya Dîrokî şewat derket
11:48 Daxwaza ji bo jinûvedarizandina Kavala hate redkirin
11:40 Hevşaredara Dêrsimê ya berê Altûn tehliye bû
11:00 DEM Partiyê ji bo tevlibûna Doza Kobanê bang kir
10:51 Serokatiya Meclisê ji bo daxwaza têkildarî kurdî got ‘li dijî destûra bingehîn e’
10:45 Bersivê nadin daxwaznameyên Dal a di hucreya yekkesî de tê ragirtin