Efrîniyên hêviyê bi ruh û can dikin

img

NAVENDA NÛÇEYAN- Li gel êrişên dijwar û ambargoyê jî efrîniyên li kampên cuda têkoşîna xwe ya ji bo jiyanê didomînin, her tim bi hêviya vegera ser axa xwe tevdigerin. 

Artêşa Tirkiye û komên girêdayî wê di 20'ê Çileya 2018'an de êrişî bajarê Efrînê yê Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê kirin. Li hemberî êrişan berxwedaneke 58 her rojan hat kirin û zêdeyî 300 hezar kes neçar man ji bajêr koç bikin û derbasî Şehba û Helebê bibin. Ji bo koçberên Efrînê kampên Berxwedan, Serdem û Şehbayê hatin avakirin. Lê êrişên li ser kampan di demên pêş de jî bênavber dewam kirin. Tirkiye hê jî her tim kampên Veger û Şehbayê dike hedef. Şehba, di sala 2017’an de ji aliyê şervanên YPG-YPJ’ê ve ji El Nûsra û DAIŞ’ê hat rizgarkirin. Bajarê herî mezin ê herêma Şehbayê ku ji gelek gund û bajarokên di navbera Kantona Efrînê û bajarê Helebê de pêk tê, Til Rifet e.
 
Dema em îro nûçeyên li ser Efrînê dixwînin, êrişên hovane yên wê serdemê tên ber çavên me. Piştî berxwedana 58 rojan a li dijî bi hezaran komên paramîlîter, balafirên şer û çekên giran, ronahiya hêviyê ji nişka ve veguherî tariyê. Piştî 58 rojên ku bi baweriya min derbasî dîrokê bûn û em jê re dibêjin “Berxwedana Serdemê” jiyana gelê Efrînê bi tevahî guherî. Rêwîtiya dijwar a kesên ku li Efrînê man û koçberiyê ya ber bi Şehba, Heleb û herêmên din ên Rojavatê dest pê kir.
 
"Mayîna li Efrînê zehmet e yan jî koçberî?" Yekane bersiva vê pirsê “Hemû têkoşîna me ji bo Efrînê ye” ye. Bê şik di sohbetên min de yên bi jinên têkoşer re, jin diyar dikin ku jiyana li Efrînê di bin siya komên paramîlîter ên girêdayî Tirkiyeyê de ji dojehê xerabtir e û ev 2 sal in nikarin derkevin ber derî jî. 
 
Di wan rojên ku Sûriye veguheriye gola xwînê û kavaileke giran, Efrîn bûbû mîna qada azadî û demokrasiyê. Yek ji herêmên yekemîn bû ku paradîgmaya Rêberê PKK'ê Abdullah Ocalan bi awayekî herî şênber lê hat pêkanîn. Ji Efrînê tu êriş li dijî Tirkiyeyê pêk nehatin. Tu niyet û haziriya şer û pevçûna bi Tirkiyê re tune bû. Tirkiye bi tevahî yekalî û di çarçoveya “dijminatiya kurdan” de êrişî Efrînê kir. Erdogan biryar dabû ku ew ê her tiştî bikin da ku kurd li Sûriyeyê nebin xwedî statu.
 
ÎŞKENCE, REVANDIN, FÎDYE, TECAWIZ...
 
Piştî dagirkirina Efrînê, Tirkiye û komên çekdar ên girêdayî wê sûcên giran ên li dijî mirovahiyê û şer didomînin. Tenê di meha adara borî de zêdetirî 35 welatiyên ku di nav wan de jin û zarok jî hebûn hatin revandin, rastî îşkenceyê hatin û fidye ji wan hat xwestin. Her wiha di meha yekem a sala 2024’an de li Efrîn û herêmên dagirkirî sûcên wekî kuştin, revandin, destavêtin, destdirêjiya zayendî, binçavkirin, îşkencekirin û desteserkirina mal û milkên gel hatin kirin. Di mehên çile û sibatê de 8 welatiyên kurd hatin qetilkirin û 80 welatiyên Efrînê ku ji wan 11 jin û 8 zarok bûn, hatin revandin. Komên çekdar ên girêdayî Tirkiyeyê tenê di destpêka îsal de zêdetirî 2 hezar û 400 darên Efrînê birîn.
 
Helbet sûcên şer û mirovahiyê yên Tirkiye û komên paramîlîter ên girêdayî wê, tenê bi van re sînordar nîn e. Her wiha polîtîkayeke sîstematîk a qirkirina çandî û êrişên dijwar ên bi armanca guhertina demografyaya Efrînê jî tê meşandin. Li gor lêkolînên me; Tirkiye heta niha bi avakirina zêdeyî 35 "xaniyên kolonyal" guhertina demografîk pêk tîne. Ew komên paramîlîter û malbatên wan, li van xaniyên kolonyal bi cih dike. Ev pêngaveke stratejîk e ji bo guhertina pêkhateya demografîk û çêkirina kembereke erebî li dijî hebûna kurdan.
 
Hejmara malbatên komên paramîlîter ku ew ji çar aliyê Sûriyeyê anîne û li Efrînê bi cih kirine, gihaştiye 9 hezarî. Beriya êrişan nifûsa kurdan li Efrînê ji sedî 95 bû, lê niha ji ber koçberkirina bi darê zorê û sûcên li herêmê tên kirin, ev rêje daketiye ji sedî 20'î. Tevî hemû sûcan jî Neteweyên Yekbûyî (NY) li hemberî Tirkiyeyê biryareke zelal negirtiye. Lê sûcên ku li Efrînê tên kirin, wekî guhertina pêkhateya demografî, tevn û dîroka herêmê, bi awayekî eşkere li dijş xala 56'an a Peymana Laheyê ya sala 1907’an e. Sûcên li Efrînê tên kirin bi eşkere li dijî hiqûqa navneteweyî ne.
 
Tevî van hemûyan jî gelê Efrînê yê ku ji cih û warên xwe koçber bûye û ev 6 sal in di kampan de ye, her tim têkoşîna xwe ya li dijî Tirkiyeyê û komên girêdayî wê û hêviya vegera ji bo warê xwe zindî dihêle. Bê îstîsna her sohbeteke hêja bi gotina “Em ê teqez vegerin Efrîna xwe” bi dawî dibe. Kampa Şehbayê, mirov di çavên bi sedan zarokên ku di kampan de çavên xwe li cîhanê vekirine, xemgîniya dûrbûna ji axa xwe û hêviya vegeria li Efrînê dibîne. 
 
Rengvedana herî zindî ya hêviya vegera li Efrînê di Newroza Heleb û Şehbayê de derket pêş. Agirê Newrozê ku bi beşdariya deh hezaran kesî hat pêxistn bû agirê têkoşînê li dijî Dehaqan. Ciwanên dînamîk ên Efrînê ku pêşengiya vê têkoşînê kirin, di Newrozê de careke din soza mezinkirina berxwedanê dan.
 
MA / Zeynep Boran

Sernavên din

04/05/2024
09:12 Çalakiya girtiyan a bi daxwaza azadiya Abdullah Ocalan di roja 160'an de didome
09:03 Çalakiya madenê di roja 13'an de ye
09:03 Gergerlîoglû: Rojnameger ji ber desthilatê rexne dikin hedef tên girtin
09:03 Berwarî: Çawa Sedam têk çû wê Erdogan jî wiha têk biçe
09:00 ROJEVA 4'Ê GULANA 2024'AN
08:15 Li Licikê cenazeyên 2 karkerên din jî hatin dîtin
03/05/2024
20:55 Qeymeqam wêneyên der barê komkujiya Dêrsîmê de rakir
19:39 Ji DFG, MGK û DÎSK'ê têkildarî roja azadiyê ya çapemeniyê daxuyanî
18:23 Waliyê Hewlerê serdana şaredariya Cizîrê kir
16:37 BES-AR: Enflasyona giştî ji sedî 102,80 ye
16:20 Ciwanên binçavkirî hatin berdan
16:18 Hevşaredarê Êlihê diyar bû
16:10 Şandeya EMEP’ê çû serdana dezgehên çapemeniyê
16:03 Baroya Wanê ji bo parêzerên nû ‘Buroya Ofîsê ya Ciwan’ vekir
15:39 Ji bo Seyîd Riza û rêhevalên wî 40 şitil hatin danîn
15:33 Ji ÎHD’ê nobeta ‘Aştiya civakî û rêzgirtina li vîna gel’
14:23 Hevdîtina DEM Partî û CHP’ê: Ji bo destûra bingehîn pêdivî bi samîmiyetê heye
14:07 Li Mêrsînê daxuyaniya 3’yê Gulanê
13:36 27 saziyên çapemeniyê: Dev ji hedefgirtina çapemeniya kurd berdin
13:20 Li pêşiya TUÎK’ê bang kirin: Reqemên rast parve bikin
13:07 Hevdîtina CHP’ê û DEM Partiyê dest pê kir
12:18 DÎSK Basin-Îş’ê serdana MA’yê kir
12:17 Hevşaredarên Wanê bi rojnamegeran re hatin gel hev
11:31 Malbatan ji bo hevdîtina li Îmraliyê serlêdan kirin
11:27 Li pey Celal Başlangiç: Şopdarê heqîqetê bû
11:10 Operasyona leşkerî ya li Geverê di roja 7’an de didome
11:06 DEM Partiyê têkildarî Komkujiya Dêrsimê daxuyanî da
10:32 Li gorî TUÎK’ê enflasyona salane ji sedî 69.80’ê ye
10:31 Ji Hunergeha Welat berhemeke nû
10:30 Li Mêrdîn û Îzmîrê bi ser malan de hate girtin: Derhêner Kesîk hate binçavkirin
10:19 ENAG’ê daneyên enflasyonê eşkere kir
10:18 Li Enqere û Antalyayê 2 jin hatin qetilkirin
09:57 Ji bo benzîn û motorînê zem hate kirin
09:55 Hevdîrektorê MLSA’yê Ok: Fikarên têkildarî azadiya çapemeniyê ya li Tirkiyeyê zêde dibe
09:19 Di salekê de herî kêm 54 kolber hatin qetilkirin
09:12 Otobûsa rêwiyan wergeriya: 2 kes mirin, 6 jê giran 34 kes birîndar bûn
09:11 Li Stenbolê gelek kes hatin binçavkirin
09:05 Ji rojnameger Silêman Ehmed 192 roj in tu agahî nayên girtin
09:05 Çalakiya girtiyan a bi daxwaza azadiya Abdullah Ocalan didome
09:03 Xwezayeke efsûnî: Tanîna Sindiyan
09:02 'Binpêkirinên mafan dibin sedema hin binpêkirinên din'
09:00 ROJEVA 3’YÊ GULANA 2024’AN
08:44 Rojnameger Celal Başlangiç jiyana xwe ji dest da
02/05/2024
21:36 Zarokê di protestoyên Wanê de hatibû girtin hat berdan
19:08 Bertek nîşanî mufredata nû dan
18:57 Hemû deriyên wezaretê li ber Emîne Şenyaşarê hatin girtin
16:55 Parêzera ji ber îfadeyên îtîrafkarî dihat darizandin beraet kir
16:44 Berteka li dijî mufredata nû: Bi eşkere îdeolojiya îktîdarê belav dike
15:51 Derbarê Leyla Zana de ceza hate xwestin
15:41 Li rojnamevan Terkoglû 2 sal cezayê hefsê hate birîn
15:33 Platforma Azadî ji Parastinê re: Tevî îfadeyên derew ên şahidan jî biryar hat erêkirin
15:02 Li Qoserê birîna ceyranê hate şermezarkirin
15:01 Rejîma Îranê kurdek bi dar ve kir
14:44 Ji bo Veysî Aktaş daxwaza avakirina komîsyona lêkolînê hat kirin
14:31 Ji bo danişîna Fatma Ogûr a hate qetilkirin bang hate kirin
13:44 Kurtulmuş çû serdana DEM Partiyê: Pêdivî bi paqijkirina rê heye
13:14 Li gundên Amedê operasyona leşkerî hate destpêkirin
13:00 DEM Partî dê biçe serdana CHP’ê
12:58 DEM Partiyê starta kongreya Amedê da: Werin hêz bidin xebatên me
12:43 Kûrtûlmûş serdana DEM Partiyê kir
12:42 Di doza Meşa Şevê ya Femînîst de biryara beraetê hate dayîn
11:55 'Divê têkoşîna sendîkayî xurtir bibe’
11:47 Bultena Tecrîdê: 2 sal 13 meh û 7 roj in ‘agahînegirtineke mûtleq’ heye
11:37 Ji binçavkiriyên 1’ê Gulanê yên Stenbolê 182 jê hatin berdan
11:34 Parêzeran ji bo hevdîtina bi Abdullah Ocalan re serlêdan kirin
11:32 Haya wezaretê ji Îmraliyê tune ye!
10:12 Ji bo girtiyê 31 salan mudetnameya nû: Piştî 6 salan dê were berdan
09:38 Peyama 1’ê Gulanê: Bila bûdçe ji bo şer neyê xerckirin
09:11 191 roj in ji rojnameger Silêman Ehmed agahî nayên girtin
09:10 158 roj in girtiyên siyasî bi daxwaza azadiya Abdullah Ocalan di çalakiyê de ne
09:05 Li Êlihê berteka krîza aborî: Tu çima bi bacên min çiyayan bombebaran dikî?
09:03 Li Tirkiyeyê azadiya çapemeniyê: Di 22 salan de 894 rojnamevan hatin girtin
09:02 Mîhrîcana Çandinî û Sewalvaniyê jî bi kêrî cotkaran nehat!
09:00 Cenazeyên 2 kesên hatibûn qetilkirin radestî malbatên wan hatin kirin
09:00 ROJEVA 2’YÊ GULANA 2024’AN
01/05/2024
23:39 Di 1'ê Gulanê de 226 kes hatin binçavkirin
23:35 Ji DEM Partiyê der barê Bêrecûkê de daxuyanî
22:27 Li Çukurovayê doza azadiya fizîkî ya Abdullah Ocalan hat kirin
19:45 Emîne Şenyaşar li ber Wezareta Dadê ye: Kurê min berdin
17:15 Hatîmogûllari serdana Şaredariya Bajarê Mezin a Wanê kir
16:55 Li Êlihê pîrozbahiya 1’ê Gulanê: Dê ev pergal biguhere
16:45 Hevşaredara Gimgimê Ekîncî hate berdan
16:36 Kedkaran li Enqereyê daxwazên xwe rêz kirin
15:48 Li Dêrsim û Dîlokê 1 Gulanê: Ji bo çareseriya pirsgirêka kurd divê têkoşîn bê mezinkirin
15:12 Li Stenbolê herî kêm 216 kes hatin binçavkirin
15:02 Bayindir: Divê em li dijî zilmê bibin yek
Hatîmogûllari: Heke çareserî pêk were dê para karker zêde bibe
14:52 Di Cejna Karkeran de cinayate kar
14:35 Li Qada Gundogduyê coşa 1’ê Gulanê
14:31 KNK ji bo hevdîtinên dîplomatîk çû DYA'yê
14:03 Mitînga 1’ê Gulanê ya Wanê: Ji bo ku budçeya ji şer re tê xerckirin bidin gel li qadan e
13:57 Li Saraçhaneyê bi hezaran kesan li dijî êrişa polîsan li ber xwe dan
13:24 Bakirhan: Heta ku karker ji vir neçin em bi cihekê ve naçin
13:05 Operasyona ‘tehliyeya bi pereyan’: 20 kes hatin binçavkirin
12:38 Bakirhan li Saraçhaneyê: Têkoşîna li ser bingeha hevpar girîng e
12:32 Li Saraçhaneyê berxwedana 1’ê Gulanê
11:58 Tirkiyeyê 2 kolber qetil kir, PDK nahêle malbat cenazeyan bigirin
11:30 Li Êlih, Wan û Stenbolê 1'ê Gulanê
11:26 CPJ’ê ji bo rojnameger Ahmet serî li NY’ê da
10:57 Berxwedana 1’ê Gulanê li kolanan dest pê kir
10:52 Li Alaşehîrê jinek hate qetilkirin