Boşaltılan köylere dönüş beklentisi: Yasal zemin hazırlanmalı

AMED - Süreç, çatışmaların yoğun yaşandığı dönemde Kürdistan'da askerler tarafından yakılarak boşaltılan köylere dönüş beklentisini arttırdı. 40 günlük bebekken köyleri yakılarak boşaltılan Murat Ulutaş, dönüşler için hukuki zeminin oluşturulmasını istedi. 
 
Amed'in Pîran (Dicle) ilçesine bağlı Şingrîgê Corî köyü 1990'da askerlerce yakılarak boşaltına ve girişine halen izin verilmeyen yaklaşık 4 bin 500 köyden biri. Kendisi henüz 40 günlük bebekken ailesiyle birlikte göçün soğuk yüzüyle tanışan 34 yaşındaki Murat Ulutaş'ın ailesi önce Xarpêt'e taşındı, ardından Ankara'ya göç etmek zorunda kaldı. Ulutaş, bu göç yolcuğunun ancak 9'uncu yılında, o da askerlerin denetiminde, belirlediği saat aralığında köyünü görebildi. 2020'de Amed'de yerleşen Ulutaş, diğer köylüleri gibi özel güvenlik bölgesi ilan edilerek tekrar tümden giriş ve çıkışlara kapatılan köyüne giremiyor. 
 
Yakılarak boşaltılan köylere dönüş zeminin hazırlanması gerektiğini ifade eden Ulutaş, çözümün konuşulduğu bir dönemde yasakların sürmesinin kabul edilemez olduğunu dile getirdi. 90'larda boşaltılan ve şimdi de özel güvenlik bölgeleri geri dönüşlerin engellendiği köylere dönüş için hukuki zeminin ve dönüşün altyapısının oluşturulması gerektiğini söyledi. 
 
GÖÇ, KÜLTÜR ŞOKU VE KONUŞAMAMA
 
Ailesiyle birlikte 4 yıl Xarpêt'te kaldıklarını anlatan Ulutaş, ekonomik nedenlerle 1997'da Ankara'ya göç etmek zorunda kaldıklarını belirtti. Xarpêt'te anadilini konuşma anlamında zorlanmadığını, ancak Ankara'ya göçle farklı bir kültürle karşılaştığını ifade eden Ulutaş, "Ankara'ya gidince kültür şokunu çok derin yaşamıştım. Yani 1–1,5 yıl hiç konuşamadım. Sokakta oturur, saatlerce çocukları izliyordum; ama hiçbir kelime konuşmuyordum ve anlamıyordum" ifadelerini kullandı. 
 
'İNSANLAR HAFIZASINI MEKÂNLARLA İNŞA EDER'
 
"Çocuklar ne anlar" anlayışının aksine çocukların zaman içinde her şeyi anlamlandırdığını dile getiren Ulutaş, okula başladığında yaşadığı ırkçılığı yıllar sonra anlamlandırdığını vurguladı. O anları anlatan Ulutaş, "Mesela bir veli gelmişti; yanımda bir arkadaşım oturuyordu. 'Oğlum, nerelisin?' dedi. 'Amedliyim' dedim. Bu defa yanımda oturan oğluna dönerek, 'Hadi oğlum, arka sıraya geç' dedi. Tabiî o zaman buna anlam verememiştim. Yıllar sonra bilinçlenme arttıkça, aslında onun ne olduğunu anlıyorsunuz" diye konuştu. 
 
PARÇALANMIŞ AİLE VE BİLİNMEYEN DEDE
 
Çocukluğunda ailesinin, akrabalarının her konuşmasının yaşadıkları, işkence, baskı, köylerinin boşaltılmasını geldiğine tanıklık ettiğini dile getiren Ulutaş, 9 yaşındayken ilk kez köyünü ve babasının dedesiyle de tanıştığını belirtti. O dönemde Ankara'dan Pîran'a geldiklerini aktaran Ulutaş, "Pîran merkeze gittiğimde kırsal mahalleye gitmek için sabahları atlara biner, köye giderdik. Ama karanlık çökmeden dönmemiz gerekirdi. Çünkü mahallede yerleşim yasaktı ve hala da yasak devam ediyor. Babamın dedesi, yani en büyük dedemi, ilk defa o yasaklı mahallede tanıdım. Xarpêt'ten bağ bahçeyi sulamak için gelmişti. Bir taş vardır bizim köyde. O taşın üzerinde namaz kılıyordu. O sırada o akrabam bana dedi: 'Yavrum, bu senin dedendir.' Bir dedemin daha olduğunu bilmiyordum. O akrabamız dedeme de dedi: 'Bu senin torunun, Murat'tır.' O dedemin bana sarılmasını, koklamasını hiç unutamadım. Yılların verdiği hasret içerikli bir sarılma, koklama, öpme haliydi" şeklinde konuştu.
 
'BARIŞIN KIYMETİNİ ZARAR GÖREN BİLİR'
 
Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan'ın çağrısına işaret eden Ulutaş, "Bu göç ettirilme hali, kültürel asimilasyonun ve çok katmanlı asimilasyonun bir parçasıydı. Son süreçte 'Barış ve Demokratik Toplum Çağrısı' yapıldı. Barışın kıymetini en iyi, çatışmalı ortamdan zarar görenler bilir. O yüzden değerli bir çağrıdır, güç verilmesi ve sahip çıkılması gereken bir çağrıdır. Tabiî bu sahip çıkma hali dışarıdan bir göz olarak değil, bizzat içinde yer alarak ve bunun inşasını da üstlenerek olacak şeylerdir" diye belirtti. 
 
Barışının acıların yok sayılması ya da geçmişin kapatılması olmadığını söyleyen Ulutaş, şöyle devam etti: "Bu acılarla yüzleşerek, bir toplumsal sözleşme inşasıdır. Biz bu inşa sürecini acılarımızla yapacağız; acılarımızı reddederek ya da görmezden gelerek değil. Bu sürecin hukuksal bir çerçevede ilerlemesi gerekiyor. Hukuksal adımların atılması gerekiyor. Hukuksal adım atılırken de bir reddetme, yok sayma ya da bir inkâr üzerinden değil, karşılıklı kabullenişlerle rıza göstererek, yüzleşerek ilerlemeli. Gerek siyasal alanda, parlamentoda gerekse yargı sisteminde ya da düşünsel alanda toplumsal alanda bunu çok boyutlu yönleri var. Kürt toplumu her zaman barıştan yana oldu barışın kıymetini her zaman bildi ve barışın neler getirebileceğini de çok iyi biliyor." 
 
'GERİ DÖNÜŞLER SAĞLANMALI'
 
Sürecin olumlu ilerleyebilmesi için öncelikli adımlardan birinin 90'larda boşaltılan, daha sonra özel güvenlik bölgeleriyle yasaklanan köylerin tekrar yerleşime açılması ve dönüş zeminin hazırlanmasını isteyen Ulutaş, şunları söyledi: "Bu hukuksal çerçevede teminat altında olmalı. Mesela hala kendi mahallemize yerleşime izin verilmiyor. Yerleşime izin verilmezken belli aralıklarda hiç girilmesine dahi izin verilmiyor. Tabiî bu geri dönüşler 'Hadi izin veriyoruz, gidin evinizi yapın' meselesi değil. Sonuçta bu insanlardan çalınan bir yaşam var. Bu insanlar geri dönmeye kalksa şuan ekonomik durumu yok. Neyle ev yapacak ya da nasıl bir yaşam kuracak. Kaybettiği kültürünü yeniden yaşamsal kılabilmenin koşuları sağlanmalı, bunların koşulunun sağlanması içinde ciddi manada hukuksal bir çerçevede bunun güvencesi verilmeli. Gerekli somut adımların atılması gerekiyor. Çünkü somut adımlar atılmadıkça niyet okumaları başlıyor, çarpıtmaları başlıyor."
 
MA / Heval Önkol 
 

Diğer başlıklar

02/06/2025
11:26 Görüşme sonrası açıklama: Meclis'te komisyon kurulacak
11:06 Muhsin Melik mezarı başında anıldı
11:03 Tarım işçilerini taşıyan minibüs devrildi: 25 yaralı
10:59 Colorado'da molotof kokteyl saldırısı: 8 yaralı
10:57 Zeynep Celaliyan'ın tedavisi engelleniyor
10:43 Rusya-Ukrayna görüşmesi saldırıların gölgesinde başlıyor
10:32 Kurtulmuş'tan DEM Parti'ye ziyaret
10:21 Polonya'nın yeni cumhurbaşkanı muhafazakâr Nawrocki oldu
10:19 Hançeri bırakıp kaleme sarılan direnişçi: Osman Sebrî
09:31 ‘Barış ve demokrasinin sağlanması için birlik olmalıyız'
09:01 Yakınlarının kemiklerini arayan aileler: Adil ve eşit bir barışı hep birlikte inşa etmeliyiz
09:01 DEM Partili Arife Çınar: Bu süreçte Meclis'in tatile girmesi sorundur
09:00 Yasağa rağmen beldenin 3 mahallesinin muhtarı da korucu
09:00 Dr. İsmet Konak: Rusya-Ukrayna savaşı Gordion düğümüne dönüştü
09:00 02 HAZİRAN 2025 GÜNDEMİ
07:34 Wan'da 1. Lig sevinci
01/06/2025
23:41 Talabani: Barış sürecinin esas taraflarından biriyiz
23:22 Özerk Yönetim, Şam ile 4 başlıkta mutabakata vardı
23:07 Vanspor 1. Lig’e yükseldi
22:32 Uluslararası Amed 3’üncü Film Festivali 9-16 Kasım’da
22:24 DEM Parti Wan Milletvekili Dindar, trafik kazası geçirdi
21:33 Ukrayna 40 Rus uçağını vurduğunu açıkladı
21:11 Antalya'da 4 büyüklüğünde deprem
20:06 Amed’de ‘Bağımlılıkla Mücadele Koordinasyon Kurulu’ kuruldu
19:19 Ethem Sarısülük’ün katledildiği yerde anma: Mücadele sürecek
19:07 Yazar Rojbîn Perîşan: Gelecek, geçmişin analiziyle mümkün
18:30 Bakan Tunç’tan ‘yargı paketi’ açıklaması
17:32 Ukrayna-Rusya görüşmeleri yarın Çırağan'da yapılacak
16:44 Ahmet Türk: İnfaz düzenlemesi hayal kırıklığı yarattı
16:12 Gergerlioğlu: Türkiye'nin dört bir yanında barış platformları kurulmalı
16:11 Temelli: Gidilecek yol demokratik toplum yoludur
15:26 Özerk Yönetim ve Şam 'anlaşma' için görüştü
15:14 AP Sol Grubu heyeti İlham Ehmed ile görüştü
14:31 İşçilerin grevi 4'üncü gününde: Pes etmeyeceğiz
13:26 ‘Başka Narinler olmasın diye çalışacağız’
12:51 Tülay Hatimoğulları’ndan iktidara: Lafla peynir gemisi yürümez
12:51 İsrail'in Gazze saldırısı: En az 26 kişi yaşamını yitirdi
09:52 Adalet Bakanlığı: Açık cezaevlerinde 4 bin 291 çocuk tutuluyor
09:21 Amed’deki yürüyüşe katılan kadınlar: Öcalan özgür olmadan barış olmaz
09:13 ‘NADA enternasyonal kadın yapısının ilk adımı’
09:10 Curnê Reş Belediyesi'nden ilkler
09:09 Belediye çalışanı çocuğa tacizden tutuklandı
09:08 Eren Keskin: 10. Yargı Paketi’nin çözüm umudunu yeşertecek hiçbir yanı yok
09:08 Ekonomide iyileşme umudu ‘sürecin’ ilerlemesinde
09:07 Peköz: Devletin 'söylerim ama yapmam' tutumu güveni zedeler
09:00 01 HAZİRAN 2025 GÜNDEMİ
08:34 AKP ‘ağırlaştırılmış müebbet’in kapsam dışı bırakılmasını savunamadı
07:48 DEM Parti’nin Kovid-19 düzenlemesi önergesi reddedildi
07:30 Muhalefetin tepki gösterdiği 10’uncu Yargı Paketi komisyondan geçti
02:15 Jin dergi ‘Kayıplar, Kadınlar ve Mücadele’ başlığıyla yayında
02:08 TEV-ÇAND’dan Bavê Teyar’ın ailesine mektup
01:12 Nujiyan Film Festivali sona erdi
00:23 ‘Yüksel Koç’a özgürlük’ yürüyüşü
31/05/2025
23:38 ‘Yargı paketi toplumsal umut ve barış ilkesini gözardı ediyor’
23:17 Schirdewan'dan Dış İlişkiler Dairesi’ne ziyaret
22:29 10 Mart mutabakatı kapsamında üçlü toplantı
22:19 Irak Cumhurbaşkanı ve Başbakanı maaş krizini görüştü
21:23 QSD: Türk yetkililerle görüşme iddiaları yalan
21:15 Artuklu Belediyesi: Kayyım halkı cezalandırıyor
21:01 12’nci yılında anma: Karanlık gider, Gezi kalır
20:50 MHP’li Yıldız: Kovid-19 düzenlemesi gözden çıkarılmadı
20:03 Amedspor Başkanı yeniden Burç Baysal oldu
19:34 Dersim Festivali’nde ‘demokratik toplum’ inşasına çağrı
19:16 Birçok kentte eylem: Gezi ruhuyla direnişi büyüteceğiz
19:09 CHP’den yargı paketi görüşmesinde ‘umut hakkı’ hatırlatması
18:55 Özgür Özel: İmamoğlu’na yapılan kumpasın devamındayız
18:39 Tülay Hatimoğulları: Demokratik toplumu beraber inşa etmeye hazırız
18:19 Gezi yıldönümünde Taksim ablukaya alındı
18:14 Muhalefetin 10’uncu Yargı Paketi’nin geri çekilmesi talebine ret
17:23 AP Sol Grup Eşbaşkanı Schirdewan'dan Kuzey ve Doğru Suriye ziyaret
17:15 Küçükbalaban: İktidar kayıpların akıbetini açıklamalı
17:14 'Barışa Ses Ver' paneli: Sürecin en önemli noktası Öcalan'ın koşullarının düzeltilmesidir
16:52 Kadınlardan ‘Toplumsal çözüm’ yürüyüşü: Öcalan’ın fiziki özgürlüğü sağlanmalı
16:37 10. Yargı Paketi görüşmeleri başladı
16:28 Kadınlar ‘demokratik çözüm’ yürüyüşü için toplandı
16:18 Emeklilerden 'bayram ikramiyesi' tepkisi: Utanç verici
15:42 Toros Tarım işçilerinin grevi 11'nci gününde
15:24 'Kürtçeye statü' talebiyle Ehmedê Xanî Türbesi’ne yürüyüş düzenlenecek
15:12 ‘Umut hakkı’ paneli: Haklar pazarlık konusu yapılamaz
15:09 Ağır hasta tutsaklar Nebioğlu ile Başdaş'ın tahliyesi istendi
15:06 DEM Parti: 10. Yargı Paketi'nin yeniden düzenlenmesi için teklif sunacağız
15:01 CHP’den Seyhan Belediyesi önünde gözaltılara tepki
14:55 Yöre derneklerinden 'süreç' açıklaması: Haklar güvenceye alınsın
14:38 BM’den Türkiye’ye ‘kadınlara soyadı dayatması’ mektubu
14:19 Ekin Ceren anıldı: Mücadelemizde yaşıyor
14:10 Kürt Edebiyatçılar Derneği yeni yönetimini belirledi
13:46 Özerk Yönetim Heyeti Şam’da: Taraflar diyalog sürecini sürdürüyor
13:36 Kayıp yakınları eylemi: 30 yılına giren mücadele sürecek
13:26 İzmir'de binlerce işçi hakları için grevde
13:02 Cumartesi Anneleri’nin eylemi 30’uncu yılında
12:58 ‘Bağımlılıkla mücadele’ çalıştayı: Güçlü bir mücadele hattı oluşturmalıyız
12:00 Tülay Hatimoğulları kayıp yakınları eyleminde: Yüzleşme olmalı
11:47 DEM Parti: Demokrasi için halkın iradesine saygı gösterilmeli
11:17 DBP ve DEM Parti eş genel başkanlarından Gezi mesajı
09:58 İsrail'den Suriye’deki askeri üslere saldırı
09:58 CHP'den olağanüstü toplantı kararı
09:49 Önder ile son söyleşi: Öcalan'ın özgür çalışma koşulları sağlanmalı
09:41 Hezex’te şüpheli uzman çavuş ölümü
09:40 Britanya Dışişleri Bakanlığı'ndan PKK açıklaması: Önemli bir adım
09:10 Ceza hukukçusu Kanar: Yerel yönetim özerkliğini içeren anayasa şart
09:06 'Demokratikleşme adımları olmadan sürecin ilerlemesi mümkün değil'
09:05 Topuz: İktidar medyası süreci zehirleyen bir iç çekirdeğe sahip
09:03 ‘Kadınlar örgütlüğünü büyütmeli’
09:02 Zafer Partililerin Türkiye’den Japonya’ya uzanan ırkçılığı
09:01 61 kişinin öldüğü tekne faciasında cezada artırım
09:00 FilmAmed'e 600'ün üzerinde başvuru
09:00 31 MAYIS 2025 GÜNDEMİ
08:20 İBB'ye 5'inci dalga operasyonu: 47 kişi hakkında gözaltına kararı
30/05/2025
23:32 CPT: Türkiye Kürdistan Bölgesi’ne 128 saldırı düzenledi
23:21 Duruşmada Reşit Kibar'ın kardeşi ve yeğenine gözaltı
22:16 Erdoğan, Zelenski ile telefonda görüştü
22:01 X'in avukatından, İmamoğlu'nun hesabındaki erişim engeli için AYM'ye başvuru
21:54 DEM Parti Kadın Meclisi’nden kadın buluşmaları
21:45 Peyas’ta Dengbêj Divanı kuruldu
20:59 10 yaşındaki çocuk 7 gündür aranıyor
19:46 Narin Güran davasında ceza ve tahliye!
18:52 Amed’teki yürüyüşe katılım çağrısı
18:46 ‘Tecride ve keyfi uygulamalara son verilsin’
18:41 Kartalkaya yangını iddianamesi hazırlandı
18:38 HDK’den emeklilere ziyaret
18:15 Şirnex’teki doğa talanı Meclis gündeminde: 30 bölgede ağaçlar kesiliyor
18:04 Hamit Geylani Şemzînan’da toprağa verildi: Barışı armağan edeceğiz
17:55 Kurtulmuş: Sürecin şeffaf bir şekilde yürütülmesi Meclis’in görevi
17:44 İstanbul’da 14 öğrenci tahliye edildi
17:38 Nijerya’da sel felaketi: 88 kişi hayatını kaybetti
17:33 19 il için ‘sarı’ meteorolojik uyarı
17:29 Gülistan Kılıç Koçyiğit: 'Kovid-19' düzenlemesini paketten çıkaran AKP'dir
17:22 Proje okullarına yapılan atamalara tepki: Siyasetin arka bahçesi oldu
17:16 AKP-MHP'nin ortak adayı Kurtulmuş için başvuru
17:03 Duygu Bölükbaş davasında sanıklara beraat
16:42 Kurtulmuş ve AKP görüşmesi başladı
16:39 Üniversitelerde hayvan hakları topluluklarının kapatılmasına tepki
16:17 Licê’de şüpheli kadın ölümü
16:01 ÖHD'den revizyon çağrısı: Yargı Paketi'nde 'umut hakkı' olmalı
15:40 Hekime şiddet protesto edildi
15:38 Kurtulmuş: Destek bekliyoruz
Özel: Meclis’in dahil olmadığı süreç başarılı olmaz
15:32 DEM Parti, Meclis Başkan adayı için resmi başvuru yaptı
15:21 Qoser'de şüpheli genç ölümü
14:05 Grevdeki binlerce işçiden yürüyüş
14:02 Kurtulmuş ile Özel’in görüşmesi başladı
13:59 Gazeteci Yıldız Tar hakkında tahliye kararı
13:18 NADA’dan Sudan ve Gazze açıklaması
13:13 Şüpheli kadın ölümünden yargılanan faile tahliye ve beraat
12:26 Sanayi esnafından 'hukuka aykırı' parsel satışına tepki
12:17 Boşandığı kadını ve kızını katleden erkeğe ağırlaştırılmış müebbet
11:51 DEM Parti'nin Meclis Başkanı adayı belli oldu
11:36 'Parlementerler Ağı kadınların siyasetteki gücünü arttıracak'
11:30 113 öğrencide zehirlenme şüphesi
11:20 Aileler İmralı'ya gitmek için başvuruda bulundu
11:17 Temel davasında sanıklar hakkında yakalama kararı