Dilbilimci Farqînî: Herkes anadilinde eğitim alırsa kardeşlikten bahsedilebilir

AMED - Mevcut politikaların terk edilmesi halinde dahi Kürtçenin yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu söyleyen dilbilimci Zana Farqînî, "Devlet borçlu; pozitif ayrımcılık yapmalı ki bu dil kaybolmasın" dedi. 
 
Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan'ın "Barış ve Demokratik Toplum Çağrısı"nın ardından Kürt sorununun çözümüne dair tartışmalar da sürüyor. Kürtlerin öncelikli taleplerinin başında Kürtçenin resmi ve eğitim dili olması geliyor. Kürtçe faaliyetlerde bulunan dernek ve örgütler de bir süredir benzer talepler doğrultusunda çeşitli eylem ve etkinlikler düzenliyor.
 
Dilbilimci Zana Farqînî, Kürtçeyi tehlike gören zihniyetin değişmesi gerektiğini vurguladı. Farqînî, Türkiye'nin "teklik" üzerine inşa edildiğine işaret ederek, Türkçe dışındaki diller, kültürler ve kimliklerin yasaklandığını kaydetti. 
 
Farqînî, Kürtçe üzerinde devam eden baskılara işaret ederek, "Devlet dairelerinde, kamusal hizmetlerde bu dille hizmet verilmiyor. 100 yıldan fazladır Türkiye'de zihniyet bu teklik üzerine oluşturulmuş ve Türkçe dışında diğer dillere tahammülsüzlük söz konusu. Hala Kürtçe konserler yasaklanıyor. Kürtçe tiyatrolar, Kürtlerle ilgili her şey yasaklardan, engellemelerden kurtulmuyor" diye belirtti. Farqînî, tüm baskılara rağmen Kürtlerin özellikle son 40 yıl içerisinde daha örgütlü bir hak talebinde bulunduğuna dikkati çekti. 
 
'TEKÇİLİKTE ISRAR ÇATIŞMAYA NEDEN OLUYOR'
 
Dünyadaki çok dilli ülkelerin varlığına değinen Farqînî, "Çoğulculuğu kendilerine esas alıyorlar. Ama bu ülke kurulduğu günden bu güne kendini tekçilik üzerine kurduğu için Kürtlerin hakları ve özgürlüğü ya da başka halkların dilinden bahsedildiğinde, 'Ülkemiz parçalanacak, nasıl birbirimizi anlayacağız' demeye başlıyorlar. Oysa bu yanlış fikir baştan akıllarda yer edindiği için öyle bir duygu içerisine giriyorlar. Dünyada çoğulculuk da var, çok dillilik ve çok kültürlülük de var. Bu toplumun zenginliğidir, toplumun parçalanmasına sebep değildir. Devlet toplumun sosyolojisi üzerine kendini kurmalı, dizayn etmeli. Kendini bu gerçekliğe uygun olarak yenilemeli. Endişeleri, korkuları bunun üzerine çoğulculuğa dikkat çekildiği zaman 'olmaz, biz sadece tek bir renk olacağız' diyorlar. Oysa tekçilikteki ısrar, huzursuzluğa, tepkiye, çatışmaya neden oluyor" diye konuştu. 
 
Abdullah Öcalan'ın çağrısı sonrasında yaşanan gelişmelere dikkati çeken Farqînî, "Şimdi yeni bir süreçten, paradigma değişikliğinden bahsediliyor. Bu zeminin böyle devam etmesini, insanların artık korkusuzca fikirlerini söyleyebilmesini, hakları ve özgürlükleri için bütün demokratik ve barışçıl yolları kullanabilmesini umut ediyorum. Devletin de eski konseptini bırakması, yeni sürece göre bu isteklere yaklaşması gerekir. Devlet, demokratik mücadeleyi bir hak olarak görüp önünü açmalı, insanlar kendini özgürce örgütleyerek, var olabilmeli. Demokratik, çok dilli, çok kültürlü ve toplumsal çeşitliliği, ülkenin sosyolojisine uygun bir sistemden yana olduğunu da söyleyebilmeli" diye belirtti.
 
'KÜRTÇENİN STATÜSÜ TÜRKÇEYE ENGEL DEĞİLDİR'
 
Farqînî, "O haklarına ve özgürlüğüne kavuşursa benim hak ve özgürlüklerim elimden gidecek" düşüncesinin barışa hizmet etmediğini vurguladı. Farqînî, "Eğer insanlar kendi kimlikleriyle varlığına devam ederse orada toplumsal huzur, barış olur. O toplumun insanları birbiriyle barışık halde yaşar. İnsanların rengi, kimliği bir hak olarak görülür. İnsanlar çok toleranslı olurlar. Herkes birbirinin dilini, kimliğini, rengini birbirine temel bir hak olarak görür. Kürtçenin kullanımı, Kürtçenin statüsü ve eğitim dili olması, devlet kurumlarında Kürtçe hizmet hiçbir zaman Türkçe önünde engel değildir. Toplum kararını verdiği zaman, 'Beraber ve eşit haklara sahip yaşamak istiyoruz' dediği zaman, birbirinin varlığını kabul ettiklerinde birlikte sorunsuz olarak da yaşayabilirler. Ama biri diğerinin hakkını inkar ederse inkar üzerine kurulu gerçek bir demokrasi, demokratik bir toplum oluşmaz" ifadelerini kullandı. 
 
'DEVLET POZİTİF AYRIMCILIK YAPMALI'
 
Mevcut politikalardan vazgeçilmesi halinde dahi Kürtçenin kaybolma tehlikesiyle karşı karşıya olduğu uyarısında bulunan Farqînî, "Devlet borçlu; pozitif ayrımcılık yapmalı ki bu dil kaybolmasın. Herkes birbirinin dilini tanır, kıymet verirse, bu gözle birbirine bakarsa o zaman barış da sağlanır, dil barışı da sağlanır. Kardeşiz diyorsak eğer, bir kardeş diğerinin dilini bilmezse, onu bir temel hak olarak tanımasa nasıl olacak? Kardeş, 'Sen kendi dilini bırak, benimkini al, biz yine birbirimizi kardeş olarak görelim' derse, bu sahte bir kardeşlik olur. Doğru bir kardeşlik hak ve adaletle sağlanır. Dil tanınırsa, herkes anadiliyle eğitim alırsa, diğerini bir halk olarak görürse, halk olmaktan kaynaklı bütün haklarını tanırsa o zaman gerçek bir kardeşlikten bahsedilebilir" diye belirtti. 
 
'DEVLET İNANDIRICI ADIM ATMALI'
 
Farqînî, şunları söyledi: "Eğer yeni bir paradigma olacaksa, o paradigmanın yüz yıl öncekini akıllara getirmemesi lazım. Yeni bir paradigma, bu sürecin şartlarına, koşullarına uygun olmalı ki devlet gittikçe toplumun hizmetkârı olsun, devlet demokratiklesin ki toplum da demokratikleşsin. Kanunlar bu gerçekliğe göre oluşturulursa, o çerçevede adımlar atılırsa bir güven ortamı da oluşur. Toplumda atılan samimi adımlardan dolayı bir inanç gelişir. Yani devlet inandırıcı bir adım atmalı ki halk da bu sürece inansın. Kürtler süreç için adım attı, artık devletin de güven verici adımlar atması gerekiyor."
 
Herkesin kendi anadiliyle konuşması, eğitim görmesi gerektiğinin altını çizen Farqînî, şöyle devam etti: "Aileler çocuklarıyla hiçbir kaygı gütmeden anadilinde konuşabilmeli. Aydınlar, akademisyenler, sanatçılar, siyasetçiler, hasılı tüm Kürtler kendi diline, kültürüne, kimliğine sahip çıkmalı. Zira dil bir halkın varlığının temel göstergesidir. Kürt anne-babaları, aydınları, Kürtlere öncülük edenler, her dilden önce kendi dilinin geldiğini bilmeli. Kendi dilini bırakıp başka dile geçmek, asimilasyondur, felakettir."
 
MA / Rukiye Payiz Adıgüzel
 

Diğer başlıklar

02/06/2025
11:26 Görüşme sonrası açıklama: Meclis'te komisyon kurulacak
11:06 Muhsin Melik mezarı başında anıldı
11:03 Tarım işçilerini taşıyan minibüs devrildi: 25 yaralı
10:59 Colorado'da molotof kokteyl saldırısı: 8 yaralı
10:57 Zeynep Celaliyan'ın tedavisi engelleniyor
10:43 Rusya-Ukrayna görüşmesi saldırıların gölgesinde başlıyor
10:32 Kurtulmuş'tan DEM Parti'ye ziyaret
10:21 Polonya'nın yeni cumhurbaşkanı muhafazakâr Nawrocki oldu
10:19 Hançeri bırakıp kaleme sarılan direnişçi: Osman Sebrî
09:31 ‘Barış ve demokrasinin sağlanması için birlik olmalıyız'
09:01 Yakınlarının kemiklerini arayan aileler: Adil ve eşit bir barışı hep birlikte inşa etmeliyiz
09:01 DEM Partili Arife Çınar: Bu süreçte Meclis'in tatile girmesi sorundur
09:00 Yasağa rağmen beldenin 3 mahallesinin muhtarı da korucu
09:00 Dr. İsmet Konak: Rusya-Ukrayna savaşı Gordion düğümüne dönüştü
09:00 02 HAZİRAN 2025 GÜNDEMİ
07:34 Wan'da 1. Lig sevinci
01/06/2025
23:41 Talabani: Barış sürecinin esas taraflarından biriyiz
23:22 Özerk Yönetim, Şam ile 4 başlıkta mutabakata vardı
23:07 Vanspor 1. Lig’e yükseldi
22:32 Uluslararası Amed 3’üncü Film Festivali 9-16 Kasım’da
22:24 DEM Parti Wan Milletvekili Dindar, trafik kazası geçirdi
21:33 Ukrayna 40 Rus uçağını vurduğunu açıkladı
21:11 Antalya'da 4 büyüklüğünde deprem
20:06 Amed’de ‘Bağımlılıkla Mücadele Koordinasyon Kurulu’ kuruldu
19:19 Ethem Sarısülük’ün katledildiği yerde anma: Mücadele sürecek
19:07 Yazar Rojbîn Perîşan: Gelecek, geçmişin analiziyle mümkün
18:30 Bakan Tunç’tan ‘yargı paketi’ açıklaması
17:32 Ukrayna-Rusya görüşmeleri yarın Çırağan'da yapılacak
16:44 Ahmet Türk: İnfaz düzenlemesi hayal kırıklığı yarattı
16:12 Gergerlioğlu: Türkiye'nin dört bir yanında barış platformları kurulmalı
16:11 Temelli: Gidilecek yol demokratik toplum yoludur
15:26 Özerk Yönetim ve Şam 'anlaşma' için görüştü
15:14 AP Sol Grubu heyeti İlham Ehmed ile görüştü
14:31 İşçilerin grevi 4'üncü gününde: Pes etmeyeceğiz
13:26 ‘Başka Narinler olmasın diye çalışacağız’
12:51 Tülay Hatimoğulları’ndan iktidara: Lafla peynir gemisi yürümez
12:51 İsrail'in Gazze saldırısı: En az 26 kişi yaşamını yitirdi
09:52 Adalet Bakanlığı: Açık cezaevlerinde 4 bin 291 çocuk tutuluyor
09:21 Amed’deki yürüyüşe katılan kadınlar: Öcalan özgür olmadan barış olmaz
09:13 ‘NADA enternasyonal kadın yapısının ilk adımı’
09:10 Curnê Reş Belediyesi'nden ilkler
09:09 Belediye çalışanı çocuğa tacizden tutuklandı
09:08 Eren Keskin: 10. Yargı Paketi’nin çözüm umudunu yeşertecek hiçbir yanı yok
09:08 Ekonomide iyileşme umudu ‘sürecin’ ilerlemesinde
09:07 Peköz: Devletin 'söylerim ama yapmam' tutumu güveni zedeler
09:00 01 HAZİRAN 2025 GÜNDEMİ
08:34 AKP ‘ağırlaştırılmış müebbet’in kapsam dışı bırakılmasını savunamadı
07:48 DEM Parti’nin Kovid-19 düzenlemesi önergesi reddedildi
07:30 Muhalefetin tepki gösterdiği 10’uncu Yargı Paketi komisyondan geçti
02:15 Jin dergi ‘Kayıplar, Kadınlar ve Mücadele’ başlığıyla yayında
02:08 TEV-ÇAND’dan Bavê Teyar’ın ailesine mektup
01:12 Nujiyan Film Festivali sona erdi
00:23 ‘Yüksel Koç’a özgürlük’ yürüyüşü
31/05/2025
23:38 ‘Yargı paketi toplumsal umut ve barış ilkesini gözardı ediyor’
23:17 Schirdewan'dan Dış İlişkiler Dairesi’ne ziyaret
22:29 10 Mart mutabakatı kapsamında üçlü toplantı
22:19 Irak Cumhurbaşkanı ve Başbakanı maaş krizini görüştü
21:23 QSD: Türk yetkililerle görüşme iddiaları yalan
21:15 Artuklu Belediyesi: Kayyım halkı cezalandırıyor
21:01 12’nci yılında anma: Karanlık gider, Gezi kalır
20:50 MHP’li Yıldız: Kovid-19 düzenlemesi gözden çıkarılmadı
20:03 Amedspor Başkanı yeniden Burç Baysal oldu
19:34 Dersim Festivali’nde ‘demokratik toplum’ inşasına çağrı
19:16 Birçok kentte eylem: Gezi ruhuyla direnişi büyüteceğiz
19:09 CHP’den yargı paketi görüşmesinde ‘umut hakkı’ hatırlatması
18:55 Özgür Özel: İmamoğlu’na yapılan kumpasın devamındayız
18:39 Tülay Hatimoğulları: Demokratik toplumu beraber inşa etmeye hazırız
18:19 Gezi yıldönümünde Taksim ablukaya alındı
18:14 Muhalefetin 10’uncu Yargı Paketi’nin geri çekilmesi talebine ret
17:23 AP Sol Grup Eşbaşkanı Schirdewan'dan Kuzey ve Doğru Suriye ziyaret
17:15 Küçükbalaban: İktidar kayıpların akıbetini açıklamalı
17:14 'Barışa Ses Ver' paneli: Sürecin en önemli noktası Öcalan'ın koşullarının düzeltilmesidir
16:52 Kadınlardan ‘Toplumsal çözüm’ yürüyüşü: Öcalan’ın fiziki özgürlüğü sağlanmalı
16:37 10. Yargı Paketi görüşmeleri başladı
16:28 Kadınlar ‘demokratik çözüm’ yürüyüşü için toplandı
16:18 Emeklilerden 'bayram ikramiyesi' tepkisi: Utanç verici
15:42 Toros Tarım işçilerinin grevi 11'nci gününde
15:24 'Kürtçeye statü' talebiyle Ehmedê Xanî Türbesi’ne yürüyüş düzenlenecek
15:12 ‘Umut hakkı’ paneli: Haklar pazarlık konusu yapılamaz
15:09 Ağır hasta tutsaklar Nebioğlu ile Başdaş'ın tahliyesi istendi
15:06 DEM Parti: 10. Yargı Paketi'nin yeniden düzenlenmesi için teklif sunacağız
15:01 CHP’den Seyhan Belediyesi önünde gözaltılara tepki
14:55 Yöre derneklerinden 'süreç' açıklaması: Haklar güvenceye alınsın
14:38 BM’den Türkiye’ye ‘kadınlara soyadı dayatması’ mektubu
14:19 Ekin Ceren anıldı: Mücadelemizde yaşıyor
14:10 Kürt Edebiyatçılar Derneği yeni yönetimini belirledi
13:46 Özerk Yönetim Heyeti Şam’da: Taraflar diyalog sürecini sürdürüyor
13:36 Kayıp yakınları eylemi: 30 yılına giren mücadele sürecek
13:26 İzmir'de binlerce işçi hakları için grevde
13:02 Cumartesi Anneleri’nin eylemi 30’uncu yılında
12:58 ‘Bağımlılıkla mücadele’ çalıştayı: Güçlü bir mücadele hattı oluşturmalıyız
12:00 Tülay Hatimoğulları kayıp yakınları eyleminde: Yüzleşme olmalı
11:47 DEM Parti: Demokrasi için halkın iradesine saygı gösterilmeli
11:17 DBP ve DEM Parti eş genel başkanlarından Gezi mesajı
09:58 İsrail'den Suriye’deki askeri üslere saldırı
09:58 CHP'den olağanüstü toplantı kararı
09:49 Önder ile son söyleşi: Öcalan'ın özgür çalışma koşulları sağlanmalı
09:41 Hezex’te şüpheli uzman çavuş ölümü
09:40 Britanya Dışişleri Bakanlığı'ndan PKK açıklaması: Önemli bir adım
09:10 Ceza hukukçusu Kanar: Yerel yönetim özerkliğini içeren anayasa şart
09:06 'Demokratikleşme adımları olmadan sürecin ilerlemesi mümkün değil'
09:05 Topuz: İktidar medyası süreci zehirleyen bir iç çekirdeğe sahip
09:03 ‘Kadınlar örgütlüğünü büyütmeli’
09:02 Zafer Partililerin Türkiye’den Japonya’ya uzanan ırkçılığı
09:01 61 kişinin öldüğü tekne faciasında cezada artırım
09:00 FilmAmed'e 600'ün üzerinde başvuru
09:00 31 MAYIS 2025 GÜNDEMİ
08:20 İBB'ye 5'inci dalga operasyonu: 47 kişi hakkında gözaltına kararı
30/05/2025
23:32 CPT: Türkiye Kürdistan Bölgesi’ne 128 saldırı düzenledi
23:21 Duruşmada Reşit Kibar'ın kardeşi ve yeğenine gözaltı
22:16 Erdoğan, Zelenski ile telefonda görüştü
22:01 X'in avukatından, İmamoğlu'nun hesabındaki erişim engeli için AYM'ye başvuru
21:54 DEM Parti Kadın Meclisi’nden kadın buluşmaları
21:45 Peyas’ta Dengbêj Divanı kuruldu
20:59 10 yaşındaki çocuk 7 gündür aranıyor
19:46 Narin Güran davasında ceza ve tahliye!
18:52 Amed’teki yürüyüşe katılım çağrısı
18:46 ‘Tecride ve keyfi uygulamalara son verilsin’
18:41 Kartalkaya yangını iddianamesi hazırlandı
18:38 HDK’den emeklilere ziyaret
18:15 Şirnex’teki doğa talanı Meclis gündeminde: 30 bölgede ağaçlar kesiliyor
18:04 Hamit Geylani Şemzînan’da toprağa verildi: Barışı armağan edeceğiz
17:55 Kurtulmuş: Sürecin şeffaf bir şekilde yürütülmesi Meclis’in görevi
17:44 İstanbul’da 14 öğrenci tahliye edildi
17:38 Nijerya’da sel felaketi: 88 kişi hayatını kaybetti
17:33 19 il için ‘sarı’ meteorolojik uyarı
17:29 Gülistan Kılıç Koçyiğit: 'Kovid-19' düzenlemesini paketten çıkaran AKP'dir
17:22 Proje okullarına yapılan atamalara tepki: Siyasetin arka bahçesi oldu
17:16 AKP-MHP'nin ortak adayı Kurtulmuş için başvuru
17:03 Duygu Bölükbaş davasında sanıklara beraat
16:42 Kurtulmuş ve AKP görüşmesi başladı
16:39 Üniversitelerde hayvan hakları topluluklarının kapatılmasına tepki
16:17 Licê’de şüpheli kadın ölümü
16:01 ÖHD'den revizyon çağrısı: Yargı Paketi'nde 'umut hakkı' olmalı
15:40 Hekime şiddet protesto edildi
15:38 Kurtulmuş: Destek bekliyoruz
Özel: Meclis’in dahil olmadığı süreç başarılı olmaz
15:32 DEM Parti, Meclis Başkan adayı için resmi başvuru yaptı
15:21 Qoser'de şüpheli genç ölümü
14:05 Grevdeki binlerce işçiden yürüyüş
14:02 Kurtulmuş ile Özel’in görüşmesi başladı
13:59 Gazeteci Yıldız Tar hakkında tahliye kararı
13:18 NADA’dan Sudan ve Gazze açıklaması
13:13 Şüpheli kadın ölümünden yargılanan faile tahliye ve beraat
12:26 Sanayi esnafından 'hukuka aykırı' parsel satışına tepki
12:17 Boşandığı kadını ve kızını katleden erkeğe ağırlaştırılmış müebbet
11:51 DEM Parti'nin Meclis Başkanı adayı belli oldu
11:36 'Parlementerler Ağı kadınların siyasetteki gücünü arttıracak'
11:30 113 öğrencide zehirlenme şüphesi
11:20 Aileler İmralı'ya gitmek için başvuruda bulundu
11:17 Temel davasında sanıklar hakkında yakalama kararı