‘Yüzleşmeye’ çağrı romanı: Aram ile Leyla

img
AMED - "Günahkarlar Kalesi" adlı üçlemenin ikinci cildi olan “Aram ile Leyla” romanı yayımlandı. Yeni ciltte 1938'de yaşananları anlattığını söyleyen yazar Muharrem Erbey, “Roman aynı zamanda yüzleşmeye çağrı romanıdır" dedi. 
 
 Avukat-yazar Muharrem Erbey’in “Günahkarlar Kalesi” adlı üçlemesinin ikinci cildi olan “Aram ile Leyla” romanı okuyucuyla buluştu.  Üçlemenin ilk cildi olan Amina ile Jacob, kendini bulma cesaretinin peşinden gidenlerin hikayesini anlatırken, “Aram ile Leyla” 1915 yılında Ermeni ve Süryanilerin yaşadığı soykırım ile buna karşı verilen direnişi konu alıyor. 
 
Yazar Erbey ile kitabını ve yaptığı çalışmaları konuştuk. 
 
‘NENEMİN YARIM BIRAKTIĞI HİKAYEYİ TAMAMLADIM’
 
Asuri-Süryani, Armen ve Kürt halkının uzun yıllardan beridir bu coğrafyada birlikte yaşadığını belirten Erbey, kitabıyla bu halkların birlikteliğinin devam etmesini amaçladığını söyledi. Kendisini kitap yazmaya itenin küçüklüğünde kendisine hikayeler anlatan nenesi Hezime olduğunu dile getiren Erbey, “Çocukluğumda nenem Hezime’nin bana çıra ışığında anlatmış olduğu Kürtçe ‘Xebroşk, çirok’ dediğimiz masallarla büyüdüm. Masal devam ederken uykuya dalardım ve o masallar yarım kalırdı. O hikayeleri köşemde sessizce tamamlayarak, büyüdüm ve hayatımın bundan sonraki sürecinde hikayesi yarım kalan insanlara dil ve çığlık oldum. Acısı olan insanlarla birlikte olmayı kendime amaç edindim. 1981’de 13 yaşındayken nenemin yarım bıraktığı bir hikayeyi tamamlayarak İstanbul'da bir dergiye gönderdim. Bana 75 TL telif ücreti gönderdiler. Hikaye anlatmak büyülü ve mistik bir ritüel gibi geldi bana. O zamandan beridir bir hikaye anlatısı olarak içinde yaşadığım coğrafyayı, halkları, etnisiteleri, aidiyetleri ve renkleri anlatma ihtiyacı hissediyorum” dedi.
 
‘COĞRAFYAMIZA YABANCIYIZ’
 
İnsanların hızla doğasından ve kendisinden uzaklaştığına dikkat çeken Erbey, “Doğudaki kadim bilgeliklerin, tapınakların tamamının girişinde ‘kendini bil’ yazar. Biz hızla  ve özellikle son 25-30 yıl içerisinde, internetin varlığıyla birlikte kendimizden uzaklaşıyor ve yabancılaşıyoruz. Artık kendimizi tanımıyoruz. Mutluluğu kendimizde değil de uzak bir yerde aramaya başlıyoruz. Ben de buna inat ederek, tam tersi kendimi, kökenimi ve birlikte yaşadığımız halkları daha çok araştırmaya başladım. Kürt tarihini, Kürtleri, Kürdistan coğrafyasında yaşayan halkları okudum. İnsanlık tarihine kattıklarından inanılmaz derece etkilendim. Bunlar, Armen ile Asuri-Süryani halkıdır. Her iki halkta bu coğrafyanın aklınıza gelebilecek her şeyin ilklerini gerçekleştirmişlerdir. Fikirsel, düşünsel, kültürel, coğrafi anlamda, üç büyük dinin doğduğu coğrafya olması anlamında çok şey yaşandı bu coğrafyada ve biz bu coğrafyaya yabancıyız” ifadelerini kullandı. 
 
ROMANIN KONUSU 
 
İnsanların birçoğunun Asuri-Süryani, Ermeni ve Keldanileri bilmediğini belirten Erbey, “Bunlardan yola çıkarak özellikle 1915 yılında yaşanan katliamı, Ermenilerin ‘Aghet’, Asuri-Süryanilerin ‘Seyfo’, Alevilerin ‘Tertele’, Êzidîlerin ‘Ferman’ dedikleri katliamları inceledim. ‘Aram ile Leyla’, 1915'le 1938'i anlatan bir roman. Hikaye 1915'te başlıyor. Aram’ın Amed’in Kıtıbıl Mahallesi'nde evi yakılıyor, ailesi katlediliyor. Şeyh Kasım onu Günahkarlar Kalesi’ne götürüyor. Kaleye sığınan Ermeni, Asuri-Süryani, Êzidî ve Kürtler, Diyarbakır Valisi Çerkez Doktor Reşit'in göndermiş olduğu çetelere karşı birlikte direniyor. Romanla medya halklarını, Kürtleri, Ermenileri ve Süryanileri tekrar bir araya getirdim. Sahipleri oldukları bu coğrafyayı birlikte yeniden işleme, savunma, ortak ve farklı kültürü gün yüzüne çıkardım. Ortak değerleri, zengin kültürü, bizi biz yapan bu motifi, naif kültürü göstermeye çalıştım. Günahkarlar Kalesi’ne, onları yok etmeye gelenlere karşı medya halklarının güçlerini birleştirip gösterdikleri büyük bir direnişin hikayesini yazdım. Tabii bu direnişten sonra romanın ikinci bölümü 1938'de geçiyor. 1938'de Yugoslavya'daki Türklerin arazilerine, evlerine krallık el koyuyor ve onlar zorla Türkiye’ye gönderiliyor. Türk hükümeti de Ermeni ve Süryanilerden alınan arazileri göçmenlere veriyor. Aram'ın ailesinin elinden alınan arazi Leyla'nın ailesine veriliyor ve böyle tanışıyorlar. Dolayısıyla dikkatle tarihe baktığımızda her yerde benzer trajediler yaşanmıştır. Bu aynı zamanda yüzleşmeye çağrı romanıdır ve bizim yüzleşmeye ihtiyacımız var. Yüzleşmek iyileştirir” ifadelerini kullandı. 
 
10 BİN SAYFADAN FAZLA KİTAP TARANDI
 
“Aram ile Leyla”yı yazarken Ermenilerin, Asuri-Süryanilerin ve Kürtlerin kaynaklarından beslendiğini belirten Erbey, bunun için 10 bin sayfadan fazla kaynak taradığını kaydetti.  Yanı sıra sözlü tarih çalışması yaptığını ve insanların anlattıklarını not aldığını söyleyen Erbey, “Kitabı yazarken Ermeni toplumunu çok inceledim. Armen halkı kirvelerimiz, dostlarımız ve bu coğrafyada gördüğün bütün taş evleri yapanlar. Camileri, kiliseleri buradaki yemekleri yapanlar onlar. Çok zengin bir kültürden ve halktan bahsediyoruz. Yine Asuri-Süryani halkının, zengin bir kültürel mirası bizimle paylaştıklarını görüyoruz. Çok sayıda insanın isimleri kaynakçada var. Kitapları orada olduğu gibi belirttim ve tarafsız, objektif kalmaya çalıştım” diye belirtti.  
 
‘ÖZÜNE DÖNME’ ÇAĞRISI
 
Dinlerin, tapınakların, ideolojilerin, fikirlerin ve görüşlerin insanı sakinleştirmeye, özüne geri döndürmeye, doğa ile bütünleştirmeye çağırdığını belirten Erbey, şöyle devam etti: “İşte bu roman, insanın kendisini daha iyi tanıması, özüne dönmesi için yaptığı bir çağrıdır. Bu romanın amacına ulaşmasını diliyorum. Bu kitapta Êzidîleri, Alevileri, Asuri-Süryanileri, Keldanileri, Ermenileri anlatıyorum. 1915'te geçen olayların bütün çıplaklığıyla, olduğu gibi yazdım. Tabii kurgusal bir metin olan ‘Aram ile Leyla’ aynı zamanda bir aşk, bir direniş romanı, aynı zamanda da bir felaket romanı. Dolayısıyla bütün siyasetçilerin, o dönemde yaşananlar hakkında fikir edinmek isteyen insanların bu romanı okumasını istiyorum. 1915'teki yaşananları, bu coğrafyada yaşayan halkları, etnisiteleri anlamak, tanımak, başlarından geçeni öğrenmek için bu kitabın okumalarını tavsiye ediyorum.” 
 
MA / Rukiye Payiz Adıgüzel 
 

Diğer başlıklar

30/05/2025
11:36 'Parlementerler Ağı kadınların siyasetteki gücünü arttıracak'
11:30 113 öğrencide zehirlenme şüphesi
11:20 Aileler İmralı'ya gitmek için başvuruda bulundu
11:17 Temel davasında sanıklar hakkında yakalama kararı
10:38 Yaşam alanları yok edilen ceylan ve keçiler
10:11 İpek Er'in annesi: Yetkililer 'konuşmayın, tutuklayacağız' sözünü tutmadı
09:45 Narin Güran cinayetinde 15 kişinin duruşması başladı
09:14 Kadınlardan yürüyüşe çağrı: Özgürlüğü haykıralım
09:11 Mehmet Bekaroğlu: Barışla herkes kazanacak
09:10 Çukurova'da 11'i ağır 46 hasta tutsak bulunuyor
09:09 Türkyılmaz: İki yönlü çözüme ihtiyaç var; yerinden yönetim ve demokrasi
09:08 Die Linke Genel Sekreteri: PKK artık 'yasa dışı' olarak görülmemeli
09:03 ‘Özgür kadın ile demokratik topluma’ atölyelerinde inşa tartışılıyor
09:02 9 yıldır kızının cenazesini arıyor: Artık başkalarının yüreği yanmasın
09:01 Sanık çocuğa 'istismarı' kabul etti, mahkeme tahliye etti!
09:00 Adalet Komisyonu üyesi Düşünmez: Öcalan özgür olmalı
09:00 30 MAYIS 2025 GÜNDEMİ
29/05/2025
23:13 Avukat Epözdemir cezaevinden çıktı: Mücadele sürecek
22:46 Cizîr’de ‘Dil, Kültür ve Sanat Festivali’ sona erdi
22:32 Avrupalı heyetten Kobanê’ye ziyaret
21:56 ‘Pomza kum ocağıyla Dêrsim doğasına zarar veriliyor ‘
21:44 Maxmur’da Irak hükümetine karşı kitlesel yürüyüş
21:20 Adana'da 3.9 büyüklüğünde deprem
20:47 Çewlêg'te 4.3 büyüklüğünde deprem
20:13 Pêrtag’ta gözaltına alınanlar serbest
20:04 Riha’da Belgesel Film Festivali başladı
19:57 Wan’da gençlik buluşması: Demokratik toplum inşası için mücadele edelim
19:22 Öğrenciler Sena Düzgün için yürüdü
19:08 İdare Mahkemesi'nden Ahmet Özer kararı
19:01 İsrail, Gazze'de ateşkesi kabul etti
18:57 Artemêt’te ‘Kadın Kent Bostanı’ açıldı
18:46 Temelli: Hasta tutsaklara ilişkin son kararı hakimlikler verecek
18:26 Kurtulmuş DEM Parti, CHP ve AKP'yi ziyaret edecek
18:22 Galatasaray Meydanı’na 30’uncu yıl resmi
17:37 Yargı Paketi 31 Mayıs'ta komisyonda görüşülecek
17:27 İstanbul Barosu Yönetim Kurulu üyesi Epözdemir hakkında tahliye kararı
17:15 Çiğdem Kılıçgün Uçar: Bu sistemin kaderini kadınlar belirleyecek
16:32 Sonuç bildirgesi açıklandı: Kadın Parlamenterler Ağı kurulacak
16:18 CHP'liler hakkında 15 yıl hapis cezası istemi
15:59 Mersin Belediyesi Meclis üyesi ilk duruşmada tahliye edildi
15:38 10’uncu Yargı Paketi Meclis’e sunuldu
15:27 Gezi eylemlerinde katledilenler anıldı
15:23 Yüksek Öztürk 30 yılın ardından tahliye oldu
14:47 Hamit Geylani için Ankara'da anma etkinliği
14:44 Adliye önünde eylem: 'Kuyu tipi' cezaevleri kapatılsın
14:21 Barış Annesi Zekiye Ayhan toprağa verildi
13:52 İpek Er davası sonrası açıklama: Üzerinin örtülmesine izin vermeyeceğiz
13:35 Erdoğan’dan 'adaylık' sorusuna yanıt: Millete kulak vereceğiz
13:20 Gazetecilerin Youtube hesaplarına erişim engeli
13:12 İstanbul Barosu yöneticileri duruşmaya katılmadı
13:08 ‘Let’s go Kürdistan’ davasında tahliye
13:03 İzmir'de 23 bin belediye işçisi grevde
12:54 2 kadının katili Çakmakçı sınırda yakalandı
12:36 Duruşmaya katılmayan Musa Orhan’ın tutuklanması talebine ret
12:20 Gazeteci Örüç ilk duruşmada tahliye edildi
11:39 KNK'nin sonuç bildirgesinde 'süreç' vurgusu
11:24 İpek Er'in ailesi Musa Orhan'ın tehditlerini anlattı: Arkamda devlet var!
11:14 Dış ticaret açığı büyüyor
11:13 Kalkan: Kürtlerin de güven sorunu var, süreç tek taraflı adımlarla yürümez
10:54 Îlham Ehmed: Yeni Suriye herkesi kapsamalı
10:26 Hasta tutsak Nebioğlu'nu ziyaret eden Tanhan: Derhal tahliye edilmeli
10:17 Gazeteci Yelda Çiçek beraat etti
10:16 Kürt Kadın Parlamenterler Konferansı ikinci gününde
10:11 Musa Orhan'ın duruşması başladı
09:53 2 gazeteciye dava
09:50 Halk koruyor avcılar katlediyor
09:32 Dêrsim'de ev baskınları
09:15 SOLDEP Başkanı: Barış ve demokrasi iktidarın insafına bırakılamaz
09:13 Laleler Mûş Ovası’nı süsledi
09:08 Kürtçe Kitap Günleri sürüyor: Her yerde yapılmalı
09:06 'Kadınlar sürecin her aşamasında olmalı'
09:04 Narin Güran davasında yarın karar bekleniyor
09:01 'Kaytan ideolojik ve politik anlamda bir deryaydı'
09:01 Abdullah Öcalan: 1921 Anayasası esas alınabilir
09:00 29 MAYIS 2025 GÜNDEMİ
08:42 İzBB'de 23 bin işçi greve çıktı
28/05/2025
23:59 Öğrenciler KYK yurdundaki su kesintisini protesto etti
23:26 Akdeniz’de Kürt Dil Bayramı şenliği
23:19 Colemêrg’te bir çocuk intihar girişiminde bulundu
22:03 Cizîr’deki festival sürüyor
21:48 Şam iktidarıyla esir ve tutuklu takası durduruldu
20:59 Muhalefet partilerine çağrı: Katliam yasasına karşı durun
20:51 Kadınlar, ‘Özgür Kadın ile Demokratik Topluma’ atölyelerinde buluştu
20:29 Mêrdîn’de şüpheli çocuk ölümü
20:04 AKP- DEM Parti görüşmesinin detayları
19:12 KHK eyleminde atılması gereken adımlar sıralandı
19:08 'Emeklilere seyyanen zam verilmesi şart'
19:03 10 yaşındaki çocuk 5 gündür kayıp
19:00 AKP’li Güler infaz kanunu için tarih verdi
18:57 Kürtçe Kitap Günleri ikinci gününde
18:43 Kürt Kadın Parlamenterler Konferansı’nın ilk günü sona erdi
18:39 TFF, Elazığspor’un 3-0 hükmen yenilgisine karar verdi
18:36 İzmir'de ormanlık alanda yangın
18:34 Tecavüz faili ATK raporuna rağmen tutuklanmadı
18:08 Îdir’da 2 kadın katledildi
18:05 Esendere Gümrük Kapısı geçişlere kapatıldı
18:02 Barış Annesi Zekiye Ayhan yaşamını yitirdi
17:58 İstanbul Barosu duruşmasına yarın devam edilecek
17:46 DEM Parti’den AKP görüşmesi sonrası açıklama
17:29 DEM Parti ile AKP görüşmesi sonrası açıklama
17:15 Kürdistan Parlamentosu: Kadınlar hayatlarını özgürlük için feda etti
16:58 Wan’da Sırrı Süreyya Önder Futbol Turnuvası
16:50 HDK soruşturmasında yargılanan 8 kişi hakkında tahliye
16:49 İş cinayetinin yaşandığı madenin kapatılmasını istediler
16:35 Hamit Geylani için Ankara'da taziye kuruldu
16:32 Kadınlardan Tuğba Yaman’ın taziyesine ziyaret
16:22 23 kadın hakkında açılan soruşturmada takipsizlik kararı
16:02 'Roboskî Katliamı süreç için bir samimiyet testi'
16:01 Kadın parlamenterlerden ortak vurgu: Birlik sürecin temel harcıdır
15:59 Emeklilerden bayram ikramiyesi çağrısı
15:57 Balıkesir’de Şap hastalığı: 15 mahalle karantinaya alındı
15:23 'Şakran Cezaevi'ndeki ihlalleri sonlandırın' çağrısı
15:21 Adana'da 'Hasta mahpuslara özgürlük' eylemi
15:19 Abdullah Öcalan’ın çağrısına filozoflardan destek
15:06 DEM Parti-AKP görüşmesi başladı
14:48 Erdîş’te Barış Anneleri Derneği açıldı
14:35 Semra Güzel’den konferansa mesaj
14:14 KESK’ten giyim yardımı kesintisine tepki
14:13 Bahçeli ile görüşen Kurtulmuş: Bundan sonra görev Meclis'e düşüyor
13:59 Filistin'e yönelik saldırılar protesto edildi
13:56 Miğdat Erkek’in ailesi İHD’ye başvurdu
13:29 AKP, Meclis Grup Başkanvekilleri seçimini tamamladı
13:21 ‘Kürt Kadın Parlamenterler Konferansı’: Öcalan’ın mesajını esas alıyoruz
13:02 Wan’da muhtarlar buluşması
12:12 İş insanlarından 'süreç' açıklaması: Kalıcı barış için katkı sunmaya hazırız
11:57 Uzman çavuşun aracıyla çarptığı kadın yaşamını yitirdi
11:42 Perşembe Yaylası'nda otel ihalesi
11:12 Siyasetçi Hamit Geylani yaşamını yitirdi
10:47 Leyla Güven'den konferansa mesaj: Yeni bir yaşamın öncüsü olalım
10:26 DEM Parti: Yerel Yönetimler Özerklik Şartı tanınsın
10:20 Amed’de ‘Kürt Kadın Parlamenterler Konferansı’: Ulusal birlik mutlaka sağlanacak
10:15 Kadınlardan Erdoğan'a ‘Aile Yılı’ tepkisi
10:13 İpek Er davası için çağrı
09:52 CPJ: 173’ü Filistinli 181 gazeteci katledildi
09:52 16 gündür 'insanca ücret' talebiyle direnişteler
09:50 Borsa İstanbul'da manipülasyon operasyonu
09:37 Dumlu 2 Nolu Cezaevi’nde hak ihlallerinde artış
09:31 1921 Anayasası ve barış tartışmaları
09:28 Tecavüzde cezasızlık gerçeği: Kadın yaşamıyla sorgulandı, fail serbest
09:23 Boşaltılan köylere dönüş beklentisi: Yasal zemin hazırlanmalı
09:22 GABB Eşbaşkanı: Demokratik toplum için meclisler komünlere dönüşmeli
09:19 Fatma Bostan Ünsal: Yeni toplumsal sözleşme için anayasa değişmeli
09:12 Alevi dernekleri: Süreçte sorumluluk almaya hazırız
09:11 Temel davasında beraat kararı bozuldu: İlk duruşma 30 Mayıs'ta
09:09 Dilbilimci Farqînî: Herkes anadilinde eğitim alırsa kardeşlikten bahsedilebilir
09:09 'Bağımsızlık' kararı sonrası Belucistan: Pakistan'ın baskısı arttı
09:00 28 MAYIS 2025 GÜNDEMİ
08:58 Kayyım atanan Papara için açıklama
08:30 Çok sayıda vali ve kaymakamın yeri değişti
27/05/2025
23:24 Mûş’ta binlerin katılımıyla halk konseri