Bir evden öte bir halkın direniş hafızasının mekanı

ANKARA - Bir barınak, bir yuvadan öte bir halkın uyandığı mekan olan Tuzluçayır’daki Rıza Altun’un ailesine ait ev çevresindeki yüksek yapıların arasında direnişin hafızası olmayı sürdürüyor. 
 
Ankara'nın Mamak ilçesi Tuzluçayır Mahallesi'nde yükselen binaların arasında yalnız başına bir ev. Muktedirlerin ardındaki sınıfsal çelişkileri, "gecekondu" örtüsüyle örttüğü bir ev. Sahibinin sınıfsal,  toplumsal ve ulusal eşitsizliklere karşı verdiği mücadeleden bihaber gözler bile çevrelendiği bu yüksek yapılara karşı direnişini sezinlediği bir ev. Tıpkı orada büyüyen gibi mütevazi ve sade. 
 
Mahallerdeki diğer tüm gecekondulardan onu ayıran ise temsil ettiği diriliş ve direniş tarihinin hafıza mekanı olması. Duvarlarında bir halkın umudu, mücadelesinin ilk kıvılcımları ve paradigmasının ilk cümleleri kazılı. Kürt özgürlük hareketinin mayalandığı bu mekan, bir halkın direniş belleğine kazınmış simgesel bir merkez aynı zamanda. 
 
Bu ev, 13 Mayıs sabahı başka bir güne uyandı. Rıza Altun ile Ali Haydar Kaytan'ı anmak için gelenler, bu evin önünde toplandı. Kimisi "Burada bir halk uyandı" diye fısıldadı, kimisi, o tarihi toplantıya şahitlik eden o duvar taşlarının yıllarca sakladığı sırları dinledi. Çünkü o ev, hala o tarihi toplantının kararlarını, o gece doğan umudu fısıldıyor. 
 
TUZLUÇAYIR
 
Tuzluçayır, 1960'lı yıllardan itibaren iç göçle birlikte şekillenmiş, özellikle Sêwaz, Dêrsim, Xarpêt, Erzîngan, Yozgat ve Çorum gibi illerden gelen emekçilerin yeni yaşam alanı olmuştu. Mahallenin nüfus yapısını büyük ölçüde Alevi ve Kürt nüfus oluşturuyordu. Tarihin birçok döneminde baskı, inkar ve asimilasyon politikalarının hedefi olmuş bu topluluklar, Tuzluçayır'da dayanışma kültürü yarattı. Mahallenin muhalif kimliği o kadar belirgindi ki, bir dönem "Küçük Moskova" olarak anılmaya başlandı. 68 kuşağının devrimci liderlerinden Mahir Çayan, Deniz Gezmiş, İbrahim Kaypakkaya gibi isimlere de ev sahipliği yaptı. Bu da Tuzluçayır'ı Türkiye sol hareketi ve Kürt Hareketi'nin kesiştiği nadir mekanlardan biri yaptı.
 
DİRENİŞİN GİZLİ KAHRAMANI: HATİCE ANA 
 
Tuzluçayır'ın en çok hafızalarda yer eden isimlerinden biri ise Hatice Altun, yani Kürt halkının deyişiyle Hatice Ana. Kayseri'nin Sarız ilçesinde, Dêrsim sürgünü bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Hatice Ana, 1960'larda ailesiyle birlikte Tuzluçayır'a göç etti. Ancak onun hikayesi, yalnızca bir göç hikayesi değil, bir halkın mücadelesiyle bütünleşen bir direniş öyküsüdür. Hatice Ana, yalnızca oğlu Rıza Altun'un annesi olarak değil, evini Kürt hareketine açan, genç devrimcileri besleyen, onları koruyan ve gerektiğinde kendi canını tehlikeye atan bir direnişçi. 
 
Rıza Altun, annesi olan bu direnişçi kadını şöyle anlatıyordu: "İlk geldiğimiz yıllarda epey zorlandık. Türkçe bilmiyorduk, Zazaca öğrenmiştik. İnanç olarak birbirine yakın olsa da bu çelişki öne çıktı. Hatırlıyorum, ilk geldiğimizde herkes bizi horluyordu. Hatta aralarından bugün bizimle olan arkadaşlar var, 'Kürtler, Türkçe bilmiyorlar' diye aşağılama durumu vardı. Annemin giyim tarzı çok aykırı geliyordu. Klasik Zaza kadınlarının giyimi kuşamıydı. İlk defa öyle bir şey görüyorlardı. Sokağa çıktığı zaman çocuklar peşine takılıyordu. Bir süre sonra, annemin giyimini değiştirmesi için baskı yapmaya başladık. Kofiyi indirdik, yerine başörtüsü; iki, üç katlı elbise yerine bir entari. O günkü mahallenin standartlarına uydurduk, ama uzun yıllar annem buna tepkisini sürdürdü. Herkes bir başörtüsü kullandırdı, annem iki tane kullanırdı. Onun gizli tepkisi sanıyorum bugün de sürüyor. Kendimizi sol muhalefetin bir parçası olarak görme durumu hakimdi. Özellikle Denizlerin idamından sonra annem sürekli ağlıyordu. Tepkisi yoğundu, fakat herhangi bir bilinçten ziyade kendiliğinden bir durum ortaya çıktı. 68'den 73'lere kadar bu biraz böyle yürüdü. Çok fazla örgütlü olmayan ama gelişen sol eğilimlere sempati duyan bir durum vardı."
 
BİR DOSTLUKLA BAŞLAYAN MÜCADELE
 
Rıza Altun'un politik olarak şekillenmesinde, Kemal Pir ile Tuzluçayır'daki karşılaşması dönüm noktası oldu. Pir, kahve kahve dolaşıp sohbetler eden, gençleri etkilemeyi başaran biriydi. Bir gün bir kahvede Altun'la tanıştı. Altun, Pir'in elini sıktığında o sıcaklığı bir daha bırakmak istemediğini yaptığı bir söyleşide söylüyordu. Bu dostluk sadece kişisel değil, bir ideolojik yoldaşlığa ve örgütsel kararlılığa dönüştü. Pir'in etkisiyle Altun ailesinin evi, gençlerin buluşma ve tartışma mekanına dönüştü. Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan'dan Cemil Bayık'a kadar birçok isim bu evde ağırlandı. Hatice Ana yemekler yaptı, çaylar demledi, ama bir yandan da olup biteni anlamaya çalıştı. 
 
Kapı deliğinden gizlice bakarak kimlerin gelip gittiğini öğrenmeye çalıştığı bir anısını şöyle anlatıyordu: "Kadınlara güvenmiyorlardı, gidip bir yerde söyler diye düşünüyorlardı herhalde. Ama ben bu evde ne oluyor, kim geliyor bilmek istiyordum. Ama Rıza bırakmadı. Bu sefer, Başkan delikte görünce yakaladım, Başkan da gülerek 'Ana burada ne arıyorsun?' dedi. Ben de ben hizmet yapıyorum, her şeyi yapıyorum. Niye bırakmıyor ki ben bakayım. Rıza geldi 'Sen ne konuştun?' dedi. Ben de ne bileyim ne konuştum. Sen bu kadar deliği bana fazla gördün."
 
DEVRİMCİ BİR KARARGÂH
 
Altunların evi, zamanla yetersiz hale gelince, bir sabah gençler evi yıkar ve iki gün içinde daha geniş bir ev inşa ederler. 105 metrekarelik, üç odalı, bir salonlu yeni ev artık sadece bir konut değil, bir hareketin Ankara'daki karargahı haline gelir. Hatice Ana, bu süreçte sadece ev işlerini değil; silah ve kitap saklama gibi hayati görevleri de üstlenir. Polis baskınlarına karşı stratejik davranır, dikkat dağıtır, gözlem yapar ve hiçbir şey yakalatmaz. Bu yönüyle, okuma yazma bilmeyen bir kadınının nasıl bir devrimci özneye dönüşebileceğini somut şekilde gösterir.
 
Bu evde gerçekleşen bir diğer önemli olay, tarihi bir toplantının yapılmasıdır. Bu toplantıya Abdullah Öcalan, Kemal Pir, Cemil Bayık, Haki Karer, Ali Haydar Kaytan, Kesire Yıldırım, Ali Özer, Musa Erdoğan, İsmet Kılıç, Hasan Asgar Gürgöze, Kamer Özkan katılır. Toplantının ana gündemi "sömürge" tezidir. Türkiye solunun Kürt sorununa yaklaşımı masaya yatırılır ve ayrı örgütlenme fikri tartışılır. Toplantıda Abdullah Öcalan, bütün soruları yanıtlar ve grup kesin olarak Öcalan'ın etrafında birleşir. Cemil Bayık, o süreci, "Tuzluçayır, bizim için sadece bir başlangıç değil, aynı zamanda bir karar anıdır" diye tanımlayacaktı.
 
DİRİLİŞ VE ANMA 
 
Direniş hafızasını taşıyan bu ev, beton yığınları arasında, geçmişin ruhunu taşıyan bir yapı olarak varlığını sürdürüyor. Bugün, o ev hala orada. Hatice Ana'nın emeği, Rıza Altun'un direnişi, Ali Haydar Kaytan'ın hakikat arayışcılığı, Kemal Pir'in sesi ve Abdullah Öcalan'ın kararları hala o duvarlarda yankılanıyor. Artık ev sadece bir aileye değil, bir halkın hafızası. O ev artık sıradan bir ev değil, bir ideolojinin, bir halkın, bir mücadelenin doğduğu mekan. Anmaya gelenler, hâlâ o sokağa geldiğinde gecekondunun önünde durup saygıyla bakıyor. Bazıları, "Burada bir halk uyandı" diyor, bazıları sadece o duvarları dinliyor. Çünkü o evi duvarları hala o tarihi toplantının kararlarını, o gece doğan umudu anlatıyor.
 
MA / Melik Varol
 

Diğer başlıklar

24/05/2025
22:05 Slavoj Zizek: Abdullah Öcalan Kürt Nelson Mandelası'dır
21:57 Hayvanseverler açlık grevinin 2’nci gününde
21:08 Ankara’da Kürt Dil Bayramı kutlaması
21:02 Almanya’da Abdullah Öcalan için yürüyüş
20:28 Şara, Barrack ile görüştü
20:26 Erdoğan'dan 'süreç' açıklaması: Yakın zamanda sağlam bir temel üzerinde yükselteceğiz
20:20 Kadınlardan barış için üç acil talep
19:55 KNK Genel Kurulu’nda ‘ulusal birlik’ vurgusu öne çıktı
19:50 Foza Yûsif: Suriye’de çözüm siyasi ve kapsayıcı yöntemlerle olmalı
19:37 Şikayetleri sonuçsuz kalan kadın, karakol önünde eyleme başladı
19:21 Amed'de kadınlar konser ve atölyelerde buluştu
18:42 Pakistan ve Hindistan, hava sahaları yasaklarını uzattı
18:40 Gazze’ye can kaybı 53 bin 901’e yükseldi
18:38 Kaytan ve Altun için Fransa’da anma
18:33 Tutsak öğrenciler için ‘Direniş Şenliği’ düzenlendi
17:44 Rusya: Ukrayna’da 3 yerleşim yeri kontrolümüze geçti
17:40 Gazeteci Karabay’ın tutukluluğuna itiraza ret
17:32 Îlham Ehmed: Suriye’deki sorunların çözümü özerk sistemle mümkün
17:16 Askerler tarafından öldürülen Yıldırım anıldı
16:48 Ankara’da devrimci önderler anıldı
16:42 İzmir'de tarım arazisinde yangın
16:34 'Hasta tutsaklara özgürlük, infaz yakmalara son'
16:26 X'e erişilemiyor
16:19 3 kentte eylem: Kürtçe resmi ve eğitim dili olmalı
16:08 İstanbul'da 'barış' paneli: Özne olmalıyız
15:43 Şahin Altun 31 yıl sonra tahliye edildi
15:33 İHD kongresi: Devlet üzerine düşeni yapmalı
15:09 31 yıl sonra tahliye edildi
15:06 Erdoğan, Şara ile görüştü
15:03 3 tutsağa dair uyarı: Cezaevinde yaşamlarını sürdüremezler
14:55 İBB soruşturmasında gözaltına alınanların ifadeleri başladı
14:44 Dêrsim’de ‘katletme' yasasına tepki
14:16 Bakırhan: Süreç için Alevi canlardan destek istiyoruz
14:05 KHK'liler 133 haftadır eylemde
14:00 Tülay Hatimoğulları, Sosyalist Enternasyonal'da Öcalan'ın mesajını paylaştı
13:33 Kayıp yakınlarından ‘Hakikat Komisyonu’ çağrısı
13:30 Katia Zagoritou: Ortak bir Kürt örgütlenmesi oluşturulmalı
13:28 KNK 23. Olağan Kongresi başladı: Ulusal birlik acil görevimiz
13:24 31 yıl önce gözaltında katledilen Örhanlar için adalet talebi
12:52 Koma Ma’dan Paris’te coşkulu konser
11:55 Pedro Sanchez: Aşırı sağ yükselişte, kendimizi güncellemeliyiz
11:37 Atina’da 'Kürt sorunu ve Ortadoğu'daki gelişmeler' konferansı
11:21 Dêrsim'de 'kuyu tipi' cezaevlerine karşı açlık grevi
11:05 Bakırhan: Barış için ittifakları büyüteceğiz
11:03 Irkçı tehditler sonrası Vanspor’un otel rezervasyonu iptal edildi
10:21 Şirnex'te kaza: 3 ölü
10:18 Mahkemeden tacizi ‘aklama’ gerekçesi: Herkesin girip çıktığı yerde olmaz!
10:15 Dêrazor’da DAİŞ saldırısı
09:18 Jean-Pierre Restellini: Öcalan ile özgür şartlarda görüşmek istiyorum
09:13 Oral Çalışlar: Kürtlerin Kürt olduğu kabul edilirse sorun çözülür
09:08 Av. Kenkeş: Türkiye 'umut hakkı' kararını uygulamakla yükümlü
09:04 ABD: Suriye'ye yaptırımlar kaldırıldı
09:04 Yeşil Sol Partili Sönmez: Büyük bir demokrasi koalisyonuna ihtiyaç var
09:03 Eren Baskın: Onurlu barış olacaksa babamın katillerini affetmeye razıyım
09:02 Taybet İnan'ın oğlu: Bedel ödemeyenlerin 'barış istemiyoruz' deme hakkı yok
09:00 24 MAYIS 2025 GÜNDEMİ
23/05/2025
21:58 Geleneksel ‘Devrim Yürüyüşü’ gerçekleştirildi
21:10 SES Eş Genel Başkanı: Emek özgürleşene kadar mücadele edeceğiz
21:01 ‘Kürtçe eğitim dili olsun’
20:44 'Faille aynı kampüste bulunmayı reddediyoruz'
20:27 Adalet Kaya: Barışı kadınlar inşa edecek
20:02 CPT: Türkiye Amêdiyê kırsalını 26 kez bombaladı
19:36 DEM Parti Eş Genel Başkanları, Devlet Bahçeli ile görüşecek
19:18 Kayyım kadınlara hukuki destek sağlayan protokolü feshetti
18:59 Ahmet Özer tahliye edilmedi
18:10 DEM Parti ve Gelecek Partisi görüşmesi sona erdi
18:06 Çatışmalı süreçler tartışıldı: Karşılıklı güven çok önemli
17:43 Vanspor maçı öncesi tehditvari açıklama
17:00 Çimento fabrikasının ÇED sürecine itiraz
16:54 Erdoğan 10 yılı 'Aile Yılı' ilan etti
16:24 DEM Parti ve Gelecek Partisi görüşmesi başladı
16:22 Şirnex’te 'hasta tutsaklara özgürlük' çağrısı
16:07 Bahçeli: Erdoğan'ın caymaya hakkı yoktur
15:59 DEM Parti'den 'toplumsal mutabakat' çağrısı
15:54 KATDER kongresini yaptı
15:51 İşçiler 13 gündür eylemde: Kazanana kadar susmuyoruz
15:04 S ve Y tipi cezaevlerinin kapatılması için kanun teklifi
15:00 Maden kirliliği soruşturmasında takipsizlik kararı
14:59 Koğuş tellerini söken 47 tutsağa seri cezalar
14:28 KESK: Yiğiter’e saldıranların arkasındaki güçleri açığa çıkarın
13:52 Halkın tepkisi üzerine JES toplantısı iptal edildi
13:37 Amed'de 'Kadın Emek ve Kültür Sanat Buluşması' başladı
13:24 Meslektaşlarının katledilmesini protesto eden gazeteciye soruşturma
13:15 Yaşam hakkı savunucuları sokaktaki hayvanlar için açlık grevinde
13:05 Ayşegül Doğan: Meclis Başkanı komisyon için sorumluluk almalı
12:45 Aleyna Çakır davasında keşif talebine ret
12:30 Barcelona, Kuzey ve Doğu Suriye'de ‘Umut Ligi’ projesi başlattı
12:14 20 cezaevine dair rapor: 2 kişi 1 ranzada yatıyor
11:52 13’üncü Engelsiz Film Festivali başladı
11:46 Şam’dan Çinli şirketle 20 yıllık yatırım anlaşması
11:21 Hanehalkı enflasyon beklentisi arttı
11:21 İmamoğlu'nun fotoğraf, görüntü ve sesine yasak getirildi
11:14 Koğuşa yerleştirilen kameraya karşı 'tek kollu' direniş
10:41 Ailelerden İmralı başvurusu
10:23 Tülay Hatimoğulları: Kayyım yasası lağvedilmeli, yerel yönetimler güçlendirilmeli
10:18 Balıkesir'de bir kadın katledildi
09:55 ‘Kürt Dirilişi’ belgeseli internet sitesi açıldı
09:35 Menzione: Öcalan başlatmak istediği değişimi dışarıdan yönetebilmeli
09:29 Temel: İktidarın çekingenliği çözüm karşıtlarını cesaretlendiriyor
09:23 Çatışmalarda yakınlarını yitirenlerin talebi: Özgürlük ve barış
09:21 Yayınevi sahibi ve çalışanına 'kitap' davası
09:19 Tutsakların görüntülü görüşme hakkına 'teknik eksiklik' engeli
09:16 Altun’un cezaevi arkadaşı: Hiçbir koşulda taviz vermezdi
09:13 ÖHD Eş Genel Başkanı: 'Umut hakkı'nın uygulanması elzem
09:12 Tarihçi Ulugana: Çözüm Lozan'ı lağvetmek değil, demokratik bir anayasanın teşkilidir
09:09 Çelenk: Yeni süreçte bağımsız muhafazakar STÖ'lere de ihtiyaç var
09:08 'Bir Heykelin Gölgesinde' kadın mücadelesi
09:07 Valilikten koçerlerin yaylalara gidişine yasak
09:04 Kürtçe oyuna salon engelinin gerekçesi: Müdür uygun görmedi!
09:02 Gabar’daki tahribatın uydu fotoğrafları
09:02 DGD Yardımcısı Taş: Öcalan'a güveniyoruz, katkı sunmaya hazırız
09:00 23 MAYIS 2025 GÜNDEMİ
08:00 İBB'ye 4’üncü dalga operasyonu: 49 kişiye gözaltı kararı
22/05/2025
23:10 Vanspor, Elazığspor’u 4-1’lik skorla yendi
22:59 Özerk Yönetim heyeti Paris’te parlamenterlerle görüştü
22:44 MESEM cinayeti davasında savcı ve sanık duruşmaya katılmadı
22:13 Kürt siyasetçi Çağro Mêrdîn’de toprağa verildi
21:34 İsrail, Lübnan'ın güneyine saldırdı
21:16 Çalıştırıldığı inşaattan düşen 12 yaşındaki çocuk entübe edildi
20:37 İBB'ye yönelik bir operasyon daha: 7 kişiye tutuklama talebi
20:06 ABD'de uçak düştü
20:00 İzmir'de 'Kent hakkı bağlamında göç, mültecilik ve dönüşüm meselesi' paneli
19:49 PKK kararı sonrası MGK ilk kez toplandı
19:16 Süveyde'de patlama: 2 ölü
19:13 Otel yangınında bakan yardımcısına soruşturma izni verilmemesi kararına itiraz
19:11 Vanspor-Elazığspor maçı öncesi stadyumda gerginlik
19:01 Öznur Değer: Gazeteciliğe devam edeceğim
18:52 DEM Parti ve AKP görüşmesinde hangi konular gündeme geldi?
18:16 Agirî’de Kürt Dil Bayramı kutlaması
18:11 Erzingan’da şüpheli ölüm
18:04 Gever’de ‘Kadın Tarihi’ atölyeleri
17:54 Rojin Kabaiş’in aile ve avukatları dosya savcısı ile görüştü
17:47 Süreç gündemli DEM Parti PM toplantısında neler tartışıldı?
17:27 Pîran’da 4 bölge ‘Özel Güvenlik Bölgesi’ ilan edildi
17:23 Çocuklarını rehin alan Alpaslan’ın davasında görevsizlik kararı
17:18 Baro başkanına tehdit davasında ev hapsi
16:26 DEM Parti’den grevdeki Toros Tarım işçilerine ziyaret
16:22 MHP'li Yıldız: İnfaz düzenlemesi KHK mağdurlarını da kapsamalı
16:19 Kadınların barış sürecine aktif katılımı için Meclis Araştırması talebi
16:10 Colemêrg’de 15 Mayıs Kürt Dil Bayramı açıklaması
15:22 Fatma Oğur’u katleden failin yeniden yargılandığı dava görüldü
15:18 ‘Tecrit kaldırılsın, hasta tutsaklar serbest bırakılsın’
14:41 Savunma Bakanlığı’ndan açıklama: Saldırılar sürecek
14:34 Mülteci hakları savunucusu Taha Elgazi'nin sınır dışı edilmesine tepki
14:19 Sibel Ayğan'ı katleden erkeğe ağırlaştırılmış müebbet
14:13 Ege Üniversite Hastanesi çalışanları iş bıraktı
14:04 Amed Kent Konseyi Çocuk Meclisi ilan edildi
14:00 Erdoğan’da anayasa açıklaması: Tekrar seçilme gibi bir derdim yok
13:11 DYO işçileri greve çıktı
13:07 Temel Conta işçileri: Saldırılar kararlılığımızı artırıyor