Birleşmiş Milletler’e (BM) bağlı Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Uluslararası Göç Örgütü (IOM) ile Avustralya merkezli insan hakları derneği Özgür Yürü’nün (Walk Free) birlikte hazırladığı 2023 Küresel Kölelik Endeksi’ne göre, 2021’de Türkiye’de her bin kişiden 15,6’sı “modern köle” olarak tanımlandı. Türkiye, bu oranla modern köleliğin en yaygın olduğu ülkeler listesinde beşinci sırada yer aldı. Endeks kapsamında 160 ülkede ölçüm yapıldı. 

 

1,3 MİLYON MODERN KÖLE VAR

 

Rapora göre Türkiye’de 1,3 milyon modern köle var. Kişi başına düşen modern köle açısından dünyada 5. sırada yer alan Türkiye, toplam modern köle sayısında da ilk 10’da yer alıyor. Türkiye aynı zamanda Avrupa ve Orta Asya bölgesinde modern köleliğin en sık görüldüğü ülke oldu.

 

KÖTÜLEŞMENİN NEDENLERİ SIRALANDI 

 

Walk Free, raporun Türkiye’yle ilgili kısmında, iktidarın modern köleliğe karşı önlem almak için en az adım atan ülkelerden olduğunu belirtti. Türkiye’nin insan ticaretiyle mücadele planının 2009’dan beri güncellenmediğini belirten örgüt, Türkiye’de koşulların kötüleşmesinin öne çıkan nedenlerini şöyle açıkladı: “Siyasi kutuplaşmayla birlikte kadın haklarında ve kadınların korunmasında yaşanan gerileme, insan hakları savunucuları ve muhalifler üzerindeki baskılar, azınlıklara yönelik ayrımcılık, çatışmaların, özellikle de Suriye’deki savaşın etkisi, sığınmacılar ve LGBTİQ+ topluluğunda mağdur olan kişileri tespit etmek için yeterli araçların geliştirilmemesi.”

 

MODERN KÖLELİĞE MARUZ KALANLAR

 

Rapora göre Türkiye’deki Suriyelilerin yarısı yoksulluk sınırının altında yaşıyor.

 

Türkiye’deki farklı açılardan modern köleliğe maruz kalanlar, şu başlıklar altında incelendi: “Zorla çalıştırma, zorla cinsel sömürü, çocukların cinsel sömürüsü, zorla evlendirme, organ ticareti.”

 

TAVSİYELER 

 

Örgüt tavsiyeler kısmında ise Türkiye’ye şu önerilerde bulundu: “

 

“ * Modern kölelik mağdurlarını tespit etme yöntemlerini geliştirme,

 

* Modern köleliği uluslararası standartlara uygun bir seviyede suç olarak tanımlama,

 

* 18 yaş altı evliliğe onay verilmesini sağlayan tüm yasal açıkları kapama,

 

* Zorla evlendirmeyi uluslararası standartlara uygun bir şekilde suç haline getirme,

 

* 2009’da hazırlanan insan ticaretiyle mücadele ulusal eylem planını güncelleme,

 

* Sığınmacıları yasa dışı çalışmaya iten, çalışmayı zorlaştırıcı yasal engelleri kaldırma,

 

* Göçmenler, sığınmacılar, kadınlar, kızlar ve LGBTQİ+ topluluğuna yönelik ayrımcılıkla mücadele etme öğütlerini verdi.”

 

İLK DÖRT ÜLKE 

 

Endekse göre, “modern kölelik” oranının en yüksek olduğu ilk dört ülke sırasıyla Kuzey Kore, Eritre, Moritanya ve Suudi Arabistan oldu. Kuzey Kore’de her bin kişiden 104,6’sı, Eritre’de 90,3’ü, Moritanya’da 32’si, Suudi Arabistan’da ise 21,3’ü “modern köle” olarak tanımlandı. İlk 10’da yer alan diğer ülkeler Tacikistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Rusya, Afganistan ve Kuveyt oldu.

 

EN DÜŞÜK ÜLKE İSVİÇRE

 

“Modern kölelik” oranının en düşük olduğu ülke ise binde 0,5 ile İsviçre oldu. Bu ülkeyi aynı oranla Norveç izledi. Bu ülkeleri binde 0,6’lık oranla Almanya, Hollanda, İsveç ve Danimarka takip etti.

 

DÜNYA GENELİNDE 50 MİLYON MODERN KÖLE

 

Endeks, 2021 yılında dünya genelindeki “modern köle” sayısının ise 50 milyon olduğunu ortaya koydu. Bu kişilerin yaklaşık 28 milyonunu zorla çalıştırılanlar, 22 milyonu ise zorla evlendirilenler oluşturdu.

 

Bir önceki Küresel Kölelik Endeksi, 2018 yılında yayımlanmıştı. Söz konusu endeks, 2016 yılında dünya genelindeki “modern köle” sayısının 40,3 milyon olduğuna işaret etmişti. 2018 raporunda Türkiye 48’inci sırada yer alıyordu.  

 

MODERN KÖLELİK NEDİR?

Walk Free derneği, modern köleliğin birçok biçimde karşımıza çıkabileceğini ancak en basit tabirle “bir kişinin tehdit, şiddet, baskı veya hile gibi sebeplerden karşı koyamadığı ya da terk edemediği istismar durumları” olduğunu belirtti.