ŞIRNAK - Şırnak’ın Cudi, Gabar ve Besta bölgelerinde son 6 ayda “güvenlik” gerekçesiyle çıkarılan 31 yangın, yine aynı gerekçeyle söndürülmedi.
Şırnak’ın Cudi, Gabar dağları ve Besta bölgesinde Mayıs ayından bu yana birçok kez orman yangını çıktı. Orman yangınları nedeniyle binlerce ağaç küle dönerken, halkın bağ ve bahçeleri de zarar gördü. Kimi yangınlar operasyonlara çıkan askerler tarafından çıkarılırken, kimi yangınlar da helikopterlerden açılan ateş sonucu çıktı. Son 6 aylık süre içerisinde toplam 31 orman yangını çıkarken, bunların 14'ü Cudi Dağı, 4'ü Gabar Dağı ve 8'i de Besta bölgesinde, geri kalan yangınlar ise diğer bölgelerde çıktı.
Bölgede son altı ayda çıkan orman yangınları şu şekilde;
15 Mayıs: Cudi Dağı’nın Şırnak'a bağlı İkizce köyü tarafına bakan eteklerine yapılan askeri operasyonun ardından yangın çıktı. Yangın, yurttaşlar tarafından söndürüldü.
18 Mayıs: Cudi Dağı'nın Şax (Çağlayan) ve Hebler (Hisar) köyleri arasında bulunan Deşta Mûrê mevkiinde yürütülen askeri operasyon sırasında yangın çıktı. Müdahale edilmeyen yangın, 22 Mayıs'ta kendiliğinden söndü.
5 Haziran: Cudi Dağı’nın Mila Têkera alanında çıkan orman yangını günler sonra kendiliğinden söndü.
7 Haziran: Cudi Dağı'nın eteklerinde bulunan Şax (Çağlayan) köyü kırsalında çevre taburlardan açılan asker atışı sonrası bir kez daha orman yangını çıktı. Müdahale edilmeyen yangın kendiliğinden söndü.
9 Haziran: Cudi Dağı'nın Deriyê Cebrail bölgesinde askeri üs bölgesinden açılan ateş sonucu yangın çıktı. Yangın kendiliğinden söndü.
13 Haziran: Gabar Dağı eteklerinde bulunan Akdizgin (Zêwê) Taburu'ndan açılan ateş sonucu Gabar'da yangın çıktı.
20 Haziran: Silopi ilçesine bağlı Hesena (Kösreli) köyünün kırsalında Cudi Dağı eteklerinde orman yangını çıktı.
28 Haziran: Siirt ve Şırnak kentleri arasında bulunan Besta'da yangın çıktı. Yangında Girê Givara, Besta Hincê, Germav ve Kanîfeşkê bölgelerinde bulunan binlerce ağaç küle döndü.
1 Temmuz: Beytüşşebap ilçesine bağlı Guwanîs (Mağara) köyü kırsalındaki ormanlık alana askeri üs bölgesinden rastgele gaz bombaları atıldı.
12 Temmuz: Besta bölgesinde bulunan Gêrê Mêrg û Mar alanında askeri operasyon sonrası orman yangını çıktı.
15 Temmuz: Helikopterden açılan ateşle Besta'daki yangın yayıldı. Yangın bir gün sonra kendiliğinden söndü.
15 Temmuz: İdil ilçesine bağlı Sulak (Bafê) ve Yalaz (Erzenax) köyleri arasındaki Dicle Nehri kenarındaki Dehla Şêx alanında askerlerin açtığı ateş sonucu yangın çıktı. Yangın köylülerin müdahalesi ile söndürüldü.
16 Temmuz: Cudi Dağı'nda askerlerin açtığı ateş sonucu yangın çıktı.
20 Temmuz: Silopi ilçesindeki taburdan yapılan top atışları sonrası Cudi Dağı'nın Spîndarok bölgesinde orman yangını çıktı. Yangın bir gün sonra kendiliğinden söndü.
4 Ağustos: Cudi Dağı’nın eteklerinde bulunan Gundik Remo köyünün kırsal kesiminde yangın çıktı. Yangın kendiliğinden söndü.
7 Ağustos: Silopi ilçesine bağlı Bêspîn (Görümlü) beldesi mezarlığında akşam saatlerinde bilinmeyen bir nedenle yangın çıktı. Yangın itfaiye müdahalesi ile söndürüldü.
13 Ağustos: Beytüşşebap ilçesine bağlı Sêtkar köyünde bulunan ormanlık alanda askerlerin açtığı ateş sonucu orman yangını çıktı. Yangın 3 gün sonra kendiliğinden söndü.
17 Ağustos: Cudi Dağı’nın Girêhirmo bölgesinde yangın çıktı. Köylülerin müdahalesinin engellendiği yangın kendiliğinden söndü.
19 Ağustos: Cudî Dağı’nın Zêre Kêrê bölgesinde yangın çıktı. Yangın kendiliğinden söndü.
26 Ağustos: Besta bölgesinde bulunan Mêhrîna köyünde helikopterlerce yapılan bombalama sonucu yangın çıktı. Yangın 5 günün ardından kendiliğinden söndü.
29 Ağustos: Besta'nın Qurta Xanê alanında çıkan yangın ise bir hafta sonra kendiliğinden söndü.
20 Temmuz: Cudi Dağı’nda top atışları sonrası yangın çıktı. Yangına herhangi bir müdahale yapılmadı.
1 Eylül: Besta’nin Girêbestkê noktasında yangın çıktı.
3 Eylül: Besta’nın Mehûjik, Genîferşik, Gundikê Mîrzo, Quntarê Mendêcelê ve Besta şehitliği yangın çıktı.
4 Eylül: Besta’nın Aw Dehlê, Nala Gêtkê, Xaya Sîm, Gêrê Beraza bölgelerinde yangın çıktı.
18 Eylül: Cudi Dağı’nın eteklerinde bulunan Balveren beldesinin kırsal kesiminde yangın çıktı.
19 Eylül: Şırnak kırsalındaki Gabar Dağı bölgesinde başlatılan askeri operasyon sürerken, Êwan û Bênat bölgesinde askeri helikopterden açılan ateş sonucu yangın çıktı. Bir hafta boyunca süren yangına "güvenlik" gerekçesiyle müdahale edilmedi.
22 Eylül: Gabar Dağı'nda bir hafta önce çıkan yangın Derşêw bölgesine de yayıldı.
10 Ekim: Cudi Dağı eteklerinde bulunan Gundik Remo kırsalında bulunan ormanlık alanda yangın çıktı. Nedeni öğrenilemeyen yangına müdahale edilmedi.
5 Ekim: Gabar Dağı'nın Güçlükonak ilçesine bakan eteklerinde orman yangını çıktı. Akdizgin Jandarma Karakolu'nun da bulunduğu Zêwê köyü kırsalında çıkartılan yangının nedeni ise öğrenilemedi.
6 Kasım: Gabar Dağı’nın Geliyê Gurdîla (Güneyce) bölgesinde orman yangını çıktı.
MÜDAHALE ENGELLENİYOR
Bölgede son bir yılda çıkarılan orman yangınlarına müdahalenin engellendiğine dikkati çeken Mezopotamya Ekoloji Hareketi aktivisti Yakup Tanış, yangınlar nedeniyle doğanın kendine gelmesinin uzun zaman alacağını söyledi. Bölgede orman yangınlarının rutin bir hal aldığını söyleyen Tanış, “Özelikle Gabar, Cudi ve Besta bölgelerinde bulunan köyler tamamen boşaltıldıktan sonra askeriyenin olmadığı her yer otların kurumasıyla birlikte her yıl yakılıyor. Askerlerin bulunduğu alanlarda ise ağaçlar kesiliyor. Bu uzun yıllardan beridir bu şekilde devam ediyor. Özellikle Şırnak İl Orman Müdürlüğü nezdinde yaptığımız girişimler var. Yaptığımız araştırmalar sonucunda Şırnak İl Orman Müdürlüğü’nde sadece bir tane arasöz var ve o da arızalı. Yetkilileri aradığımız zaman 'yasak bölgedir gidemeyiz, müdahale edemeyiz' gerekçesiyle gidilmiyor” dedi.
DOĞANIN YENİLENMESİ ZAMAN ALIYOR
Tanış, bölgede sürekli bir hal alan orman yangınlarıyla birlikte, otlak alanların neredeyse kalmadığını ifade ederek, "İnsan müdahalesi olmadığı zaman ve uzun bir ara ve zaman sonrası doğa kendini yeniler. Bu bir döngüdür. Ancak bu çok uzun bir zaman alır. Bunun için de bölgede ki çatışmalı ortamın sonlanması gerekiyor. Eğer insan müdahalesi olacaksa da endemik türler kullanılarak ağaçlandırma yapılarak projeler geliştirilerek tekrar geri dönüşüm sağlanabilir. Ancak bu da çok uzun yıllar alır. Bir meşe ağacının bodur çalı seviyesine ulaşması neredeyse 20 yılı buluyor" diye belirtti.
DOĞA YOK EDİLİYOR
Çatışmalı süreçten önce Cudi ve Gabar dağları ile Besta bölgesinin tam bir yaşam alanı olduğunu vurgulayan Tanış, devamla şunları söyledi: "Bu bölgelerde insanlar vardı ve hayvancılıkla uğraşılıyordu. Orman yangınları geri dönüşümü sağlamakta gecikmelere yol açıyor. Çünkü ortamların tekrardan yaşanılır olabilmesi için çok uzun zaman alıyor. Bu yollarla, insanların bu bölgelere giderek yararlanması ve doğa alışverişinin önü kesiliyor. Doğa bir bütünen yok ediliyor.”
MA / Zeynep Durgut